Wykonawcy:
Orkiestra i Chór Filharmonii Krakowskiej
Alexander Humala - dyrygent
Martina Janková - sopran
Urszula Kryger - alt
Piotr Piwko - chórmistrz
Repertuar:
Gustav Mahler - II Symfonia c-moll Zmartwychwstanie
Symfonia jako wyraz człowieka. Perspektywa wieczności
Symfonia znaczy dla mnie budowanie świata środkami wszelkich dostępnych technik – te słowa Gustava Mahlera (1860-1911) stały się mottem nie tylko dla niego samego, ale także dla kompozytorów kolejnych generacji. Chyba nikt trafniej nie ujął istoty symfonii jako gatunku reprezentującego w dźwiękach – człowieka. I to człowieka pełnego, który działa, kocha, cierpi, potrzebuje zabawy, wielbi naturę i znajduje spełnienie w duchowej wspólnocie. Mahlerowska symfonika wpisała się w krąg wiedeńskiej secesji przełomu dziewiętnastego i dwudziestego stuleci.
II Symfonia c-moll „Zmartwychwstanie” powstawała w latach 1888-1894; prawykonana została 13 grudnia 1895 roku w Berlinie pod dyrekcją kompozytora (rewizji partytury autor dokonał w roku 1903). Przyjęła postać pięcioczęściowego cyklu. Muzyka części pierwszej – Allegro maestoso – zyskała ton żałobny (jej pierwotny tytuł to Święto umarłych) i uosabia sytuację graniczną: rozważań o życiu i śmierci nad grobem ukochanej osoby. W zamierzeniu miała być odrębnym poematem symfonicznym Totenfeier, inspirowanym czwartą częścią Dziadów Adama Mickiewicza, znaną Mahlerowi z niemieckiego przekładu Siegfrieda Lipinera. Część druga, Andante moderato – o charakterze intermezza, wprowadza nastrój reminiscencyjny: pamięć emocjonalna odwołuje się do przeżytych radości. Mahler ewokuje tu idiom ludowego austriackiego tańca – Ländlera. Część trzecia przyjęła postać scherza o rysach mrocznych i zarazem groteskowych. Kompozytor zacytował tu samego siebie – pieśń Kazanie Świętego Antoniego do ryb, chcąc wyrazić bezsens ludzkich działań. Część czwarta – Urlicht (‘Praświatło’) – przeznaczona została na alt i orkiestrę skameralizowaną. Przynosi tekst prosty (ze zbioru Des Knaben Wunderhorn) – ludowy o przesłaniu dla chrześcijańskiej kondycji ludzkiej fundamentalnym: człowiek pochodzi od Boga i do Boga powróci.
W części piątej – najdłuższej, przeznaczonej na głosy solowe, chór i ponownie wielką orkiestrę symfoniczną, kompozytor wykorzystał odę Die Auferstehung (‘Zmartwychwstanie’) z cyklu Geistliche Lieder Friedricha Klopstocka (1724-1803), dopełniając jej przesłanie o własne strofy poetyckie. Muzyka finału II Symfonii wywiedziona zostaje z aury przeczucia śmierci. Nadchodzi Sąd Ostateczny – jego początek intonują symbolicznie dwa tam-tamy; przywoływana jest także sekwencja Dies irae (‘Dzień gniewu’). Niebiański chór obwieszcza powszechne zmartwychwstanie – wszystkich ogarnia miłość: następuje jasność i apoteoza wieczności. Przesłanie Mahlera, wyrażone słowami Klopstocka, jest jakże wyraziste: Du wirst auferstehen! (‘Zmartwychwstaniesz!’).
Małgorzata Janicka-Słysz
Alexander HUMALA – studiował dyrygenturę chóralną w Białoruskiej Państwowej Akademii Muzycznej w Miń-sku i dyrygenturę symfoniczną w Konserwatorium w Rotterdamie. Wiedzę pogłębiał na kursach mistrzowskich pod kierunkiem takich nauczycieli, jak Collin Metters, Jurij Simonow, Jorma Panula. W 2010 roku otrzymał prestiżowe stypendium Huygensa. W ramach programu stypendialnego L. Kirklanda studiował ponadto zarządza-nie kulturą na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (2019–2020).
Zadebiutował w 2003 roku z orkiestrą kameralną Białoruskiej Akademii Muzycznej. W tym samym roku wystąpił z Orkiestrą Symfoniczną Młoda Białoruś, po czym odnotował debiut międzynarodowy z Litewską Państwową Orkiestrą Symfoniczną i został zaproszony do występów gościnnych z włoską Orchestra Giovanile della Saccisica.
W latach 2009 i 2012 w ramach programu stypendialnego „Gaude Polonia” odbył staże dyrygenckie w Operze Wrocławskiej i Filharmonii Narodowej w Warszawie, 2014–2016 był asystentem dyrygenta w Narodowej Orkiestrze Polskiego Radia w Katowicach, 2013–2019 głównym dyrygentem białoruskiego zespołu Capella Sonorus. Od roku 2017 do 2021 dyrygent Rosyjskiej Narodowej Orkiestry Filharmonicznej.
Współpracował m.in. z Orkiestrą Filharmonii Narodowej w Warszawie, Filharmonii Bałtyckiej i Łódzkiej, Orkiestrą Symfoniczna z Hajfy, Moskiewską Państwową Orkiestrą Filharmoniczną, Białoruską Narodową Orkiestrą Symfoniczną, Litewską Narodową Orkiestrą Filharmoniczną oraz orkiestrami filharmonii w Saratowie i Samarze. W sezonie 2013/2014 był asystentem Martyna Brabbinsa przy wystawieniu opery Dog’s Heart oraz Aleksandra Raskatova w Operze w Lyonie.
Występował podczas Festiwalu w Lucernie (2012, z Orkiestrą Festiwalową Akademii w Lucernie pod kierunkiem Pétera Eötvösa), Letniego Festiwalu w Pärnu (2011), gdzie był uczniem Neeme Järviego i Paavo Järviego, St Magnus International Festival na Orkadach (2011), gdzie pracował z takimi zespołami, jak Scottish Chamber Orchestra i London Sinfonietta. W 2014 roku był asystentem Lorina Maazela na Castleton Festival. W 2007 roku, jako dyrektor muzyczny Mińskiej Orkiestry Festiwalowej, sam zorganizował kilka festiwali, m.in. muzyki barokowej, poświęcony A. Vivaldiemu, oraz muzyki współczesnej, dedykowany młodym kompozytorom białoruskim i europejskim. W 2013 roku był głównym dyrygentem jednego z najbardziej prestiżowych festiwali muzycznych Białorusi – Magutny Boza (Bóg Wszechmogący) w Mohylewie.
Występował z wieloma wybitnymi solistami, takimi jak Boris Berezowsky, Geneviève Strosser, Marco Blaauw, Szymon Nehring i inni. Dyrygował podczas koncertów z udziałem światowej rangi solistów jazzowych, jak m.in. Chick Corea, Brandford Marsalis, Arturo Sandoval czy Jamie Cullum.
Laureat I nagrody na Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. J. Vitola w Rydze w 2009 roku, gdzie wystąpił z Łotewską Państwową Akademicką Orkiestrą Symfoniczną oraz Łotewskim Chórem Narodowym i Chórem Radiowym. Podczas Międzynarodowego Turnieju Dyrygentury Chóralnej W stronę polifonii w 2011 roku we Wrocławiu, oprócz I nagrody zdobył wszystkie nagrody dodatkowe (nagrodę publiczności, nagrody specjalne ambasad włoskiej i niemieckiej, nagrodę specjalną za najlepszą interpretację polskiej muzyki). W 2013 roku został finalistą Konkursu dla Młodych Dyrygentów w Sankt Petersburgu. Otrzymał różne nagrody państwowe Białorusi, Polski, Holandii.
fot. Anatoly Kleshchuk
Martina JANKOVÁ – szwajcarska sopranistka urodzona w Czechach. Od 1998 roku jest członkinią zespołu Opery w Zurychu, a także jedną z głównych odtwórczyń ról w operach Mozarta. Występowała w Zurychu, na Festiwalach w Salzburgu i Wiener Festwochen, a także z towarzyszeniem Cleveland Orchestra, w partiach takich jak Despina (Così fan tutte), Celia (Lucio Silla), Pamina (Czarodziejski flet), Zerlina (Don Giovanni), Zuzanna i Cherubin (Wesele Figara) oraz Aminta (Il re pastore). Jej występy w rolach Aminty (2012) i Despiny (2013), w ramach Festiwalu w Salzburgu, zostały bardzo wysoko ocenione zarówno przez krytyków, jak i publiczność
Wraz z zespołem Opery w Zurychu wykonywała takie partie jak: Angelika w Orlando J.F. Haendela, Lisiczka/Młoda Lisiczka w Przygodach Lisiczki Chytruski L. Janàčka, Nanetta w Falstaffie G. Verdiego, Marcelina w Fideliu L. van Beethovena, Małgosia w Jasiu i Małgosi E. Humperdincka oraz Ignacego w Palestrinie E. Pfitznera.
Artystka śpiewała na deskach takich teatrów, jak: Théâtre des Champs-Elysées w Paryżu, Teatr Narodowy i Opera Państwowa w Pradze, a także Grand Thèâtre de Genève, gdzie wykonywała utwory Beethovena, Mozarta, Janáčka, Rossiniego i Monteverdiego.
Z ogromnym uznaniem spotkały się jej występy w scenicznych produkcjach wszystkich oper W.A. Mozarta oraz występ w nowej produkcji opery (2014) Przygody Lisiczki Chytruski L. Janàčka z towarzyszeniem Cleveland Orchestra pod dyrekcją Franza Welsera-Mösta.
Martina Janková koncertowała z wieloma światowej sławy dyrygentami i zespołami orkiestrowymi, takimi jak: Filharmonicy Berlińscy i Filharmonicy Monachijscy, Symfonicznymi Orkiestrami Radiowymi we Frankfurcie i Berlinie, Deutsches Symphonieorchester Berlin, Israel Philharmonic Orchestra, Tonhalle-Orchester Zurich, Concentus Musicus Wien, Czeska Orkiestra Filharmoniczna, Orkiestra La Scintilla przy Operze w Zurychu, Budapesztańska Orkiestra Festiwalowa, Młodzieżowa Orkiestra im. G. Mahlera, a także Orchestre des Champs-Elysées pod batutą dyrygentów takich, jak: Jiří Bělohlávek, Ivor Bolton, Bertrand de Billy, Riccardo Chailly, Iván Fisher, Adam Fischer, Sir John Eliot Gardiner, Daniele Gatti, Nikolaus Harnoncourt, Philippe Herreweghe, Marek Janowski, Sir Charles Mackerras, Andrea Marcon, Sir Neville Marriner, Ingo Metzmacher, Sir Simon Rattle oraz Franz Welser-Möst.
Artystka występowała z recitalami w Wigmore Hall w Londynie, na Festiwalu Praska Wiosna, Festiwalu Muzycznym w Rheingau i Salzburgu, Festiwalu Musiques en Été w Genewie, Festiwalu Styriarte w Grazu i na scenie Opery w Zurychu.
Jej dyskografia obejmuje kilka solowych albumów CD: z pieśniami B. Martinů (nagrodzony Diapason d’Or), album zatytułowany Praga-Wiedeń: podróż w pieśniach, zawierający m.in.: utwory V. Tomáška, L. Koželuha, W.A. Mozarta, J. Haydna. Wśród innych nagrań, które ukazały się nakładem wytwórni Supraphon, znalazły się albumy: Recollection z pieśniami J. Haydna, solowy album CD z pieśniami M. Musorgskiego, A. Dvoráka, R. Straussa i O. Schoecka, a także Morawskie Pieśni Ludowe L. Janácka i kantaty J.S. Bacha nagrane wraz z zespołem muzyki dawnej Collegium 1704 pod dyrekcją Václava Luksa.
Martinę Jankovą można także oglądać na płytach DVD w roli Tilly (Symplicjusz J. Straussa), Zerliny (Don Giovanni), Zuzanny (Wesele Figara), Despiny (Così fan tutte) i Angeliki (Orlando Haendla), a także w partii Angelo w oratorium La Resurrezione Haendla. Latem 2016 roku ukazała się produkcja DVD Wesela Figara W.A. Mozarta z Festiwalu Salzburskiego ze znakomitą Martiną Jankovą w roli Zuzanny.
fot. Markus Senn
Urszula KRYGER jest jedną z najbardziej uznanych polskich śpiewaczek (mezzosopran). Absolwentka dwóch wydziałów Akademii Muzycznej w Łodzi: instrumentalnego w klasie fortepianu (1988) i wokalno-aktorskiego w klasie Jadwigi Pietraszkiewicz (1992). Studia wokalne kontynuowała pod kierunkiem Andrzeja Orłowicza w Kopenhadze.
Artystka laureatką wielu międzynarodowych konkursów muzycznych. Do jej największych sukcesów należą zwycięstwa w I Międzynarodowym Konkursie dla Młodych Wokalistów im. St. Moniuszki w Warszawie (1992), VI Międzynarodowym Konkursie Wokalnym im. J. Brahmsa w Hamburgu (1994) oraz 43. Międzynarodowym Konkursie Muzycznym ARD w Monachium (1994).
W 1995 roku wystąpiła w La Scali z recitalem pieśni Fryderyka Chopina. Rok później z wielkim sukcesem debiutowała na scenie Semper Oper w Dreźnie jako Angelina w operze Kopciuszek G. Rossiniego. Polska i międzynarodowa publiczność miała okazję często podziwiać jej kreacje w dziełach oratoryjnych wykonywanych pod batutą tak znakomitych mistrzów, jak: Jan Krenz, Jerzy Semkow, Rafael Frühbeck de Burgos, Sir Colin Davis, Armin Jordan.
Urszula Kryger szczególną uwagą obdarza muzykę kameralną – jej sztuka interpretacji pieśni łączy w sobie perfekcyjność z niezwykłą naturalnością. Doceniają to towarzyszący jej muzycy, wśród których znajdują się wybitni pianiści i instrumentaliści tacy jak, m.in.: Hartmut Höll, Charles Spen-cer, Melvyn Tan i Pascal Rogé, klarnecista Paul Meyer, Tokyo String Quartet, Petersen Quartet.
Dokonała wielu nagrań dla rozgłośni radiowych i firm fonograficznych m.in.: dla angielskich wytwórni Decca (Pieśni polskie Poulenca) i Hyperion (pieśni Chopina), niemieckiej CPO (ballady Löwego), polskiej DUX (duety rosyjskie – płyta nagrodzona Fryderykiem 2001, pieśni Moniuszki oraz pieśni Karłowicza i Szymanowskiego – płyta nagrodzona Fryderykiem 2002).
W roku 2003 ukazała się płyta z ariami Beethovena (BNL), a w roku 2004 kompletne wydanie Pieśni K. Szymanowskiego nagrane dla firmy Channel Classics nagrodzone Fryderykiem 2004 za najwybitniejsze nagranie muzyki polskiej. W 2012 roku nagrodzono Fryderykiem płytę Żeleński-Pieśni (DUX). W 2006 roku wyróżniona została nagrodą Fundacji im. K. Szymanowskiego za przemyślane i wysoce artystyczne interpretacje pieśni tegoż kompozytora.
Urszula Kryger jest również pedagogiem. Prowadzi liczne kursy mistrzowskie. Od ponad 10 lat jest wykładowcą łódzkiej Akademii Muzycznej.
fot. Bartek Barczyk