Wykonawcy:
Rocznica śmierci Karola Szymanowskiego i Krzysztofa Pendereckiego
Orkiestra i Chór Filharmonii Krakowskiej
Andrey Boreyko – dyrygent
Natalia Rubiś – sopran
Eva Vogel – alt
Hubert Zapiór – baryton
Piotr Piwko – chórmistrz
Repertuar:
Krzysztof Penderecki – Przebudzenie Jakuba
Karol Szymanowski – Stabat Mater op. 53
* * *
Johannes Brahms – II Symfonia D-dur op. 73
Koncert z przerwą, czas trwania ok. 1,5 godziny
Godz. 16.30, Sala Złota – Dyskusyjny Klub Muzyczny
Gość specjalny – Andrey Boreyko, wstęp wolny
W świecie wartości. Wspominając…
Karol Szymanowski (1882–1937) i Krzysztof Penderecki (1933–2020) zmarli w różnym czasie, ale tego samego dnia – 29 marca. W naszej pamięci trwa wartość i piękno ich muzyki.
PENDERECKI. Poemat mistyczny
Przebudzenie Jakuba (z 1974) na orkiestrę zinterpretowano jako pożegnanie Krzysztofa Pendereckiego z awangardą. Tytułem utworu autor odwołał się do biblijnego przekazu o śnie (czy raczej: wybudzeniu) starotestamentowego patriarchy, zamieszczając w partyturze motto z Księgi Rodzaju: „Tedy gdy ocknął się Jakub ze snu swego rzekł: «Zaprawdę Pan był w tym miejscu, a jam nie wiedział»”. W kompozycji użytych zostało dwanaście okaryn, wywołujących aurę niezwykłą – oniryczną i mistyczną. Utwór określano mianem poematu symfonicznego, zwrotnego dla drogi twórczej kompozytora, który – po okresie radykalnych eksperymentów z brzmieniem – zaczął, jak sam powiedział, otwierać drzwi za sobą.
SZYMANOWSKI. Poruszające sacrum
Geneza Stabat Mater (ukończonego w 1926) Karola Szymanowskiego przebiegała drogą od impulsu danego przez księżną de Polignac, poprzez pomysł napisania „chłopskiego rekwiem”, do zamówienia warszawskiego mecenasa sztuki Bronisława Krystalla na skomponowanie requiem poświęconego pamięci jego przedwcześnie zmarłej żony, skrzypaczki Izabelli Krystallowej. W kontekst powstawania dzieła wpisała się rodzinna tragedia kompozytora: śmierć ukochanej siostrzenicy – 14-letniej Alusi. Idea mszy za zmarłych wyewoluowała w kierunku obrazu Mater Dolorosa. Aby przekaz uczynić bardziej bezpośrednim, Szymanowski wykorzystał polski przekład średniowiecznej sekwencji dokonany przez Józefa Jankowskiego. W muzyce spotykają się zwroty chorału gregoriańskiego z frazami polskich pieśni religijnych, jak Gorzkie żale, tradycja i współczesność. Kolejne ogniwa współtworzą, niczym w opowieści pasyjnej, wstrząsającą historię Matki cierpiącej pod krzyżem.
BRAHMS. Symfonia natury
II Symfonia D-dur op. 73 Johannesa Brahmsa powstała latem roku 1877, w austriackiej miejscowości Pörtschach nad jeziorem Wörther w Karyntii, gdzie kompozytor spędzał wakacje. W dziejach recepcji zyskała miano pastoralnej czy symfonii natury. Muzyka części pierwszej II Symfonii – Allegro non troppo – rozwija się z motywu-ziarna, który nazwać można motywem natury. To z niego wywiedzione są główne myśli dzieła, poddawane procesowi przetwarzania i ukazywania w różnym fakturalnym i kolorystycznym oświetleniu. Ton zadumy wnosi muzyka części drugiej – Adagio non troppo, a charakter scherzowy odzywa się w części trzeciej – Allegretto grazioso. Finał – Allegro con spirito – staje się apoteozą natury.
Małgorzata Janicka-Słysz
Andrey BOREYKO - dyrektor artystyczny Filharmonii Narodowej w Warszawie w latach 2019–2024. Na przestrzeni ostatnich pięciu sezonów artystycznych jego inspirujące przywództwo podniosło standard pracy i zwiększyło renomę tego zespołu. Z Orkiestrą Filharmonii Narodowej, oprócz regularnych występów w ramach Festiwalu Pendereckiego, Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena czy Festiwalu Chopin i Jego Europa, artysta odbył wiele tournées po Europie, Azji i Stanach Zjednoczonych. Ich liczne projekty nagraniowe obejmują interesujący, różnorodny, a często także mniej znany repertuar, jak Libera me Gii Kanczeliego, II Symfonia Bożonarodzeniowa Krzysztofa Pendereckiego, Sinfonietta e-moll Pawła Kleckiego, Mity i Maski Karola Szymanowskiego.
Andrey Boreyko, regularny gość London Philharmonic Orchestra, poprowadzi w tym sezonie monumentalną XIII Symfonię Babi Jar D. Szostakowicza. Jest to następstwem jego niezwykle udanego wykonania V Symfonii Szostakowicza w sezonie koncertowym 2022/2023, połączonego z wykonaniem kantaty Eleny Langer The Dong with a Luminous Nose (światowa premiera) oraz utworu Nova Victorii Vity Polevy (premiera w Wielkiej Brytanii), które spotkało się z entuzjastycznym przyjęciem krytyków:
Andrzej Boreyko górował na dyrygenckim podium w trio utworów, które w równym stopniu ekscytowały i zachwycały publiczność... dał nam mistrzowską lekcję tego, jak dyrygent może przysłużyć się kompozytorom i ich dziełom, oraz jak sprawić, by słuchacze domagali się bisów /„Bachtrack”/
Andrzej Boreyko wykazał się imponującą koncentracją podczas swojego występu /„The Financial Times”/
W sezonie 2024/2025 wśród najważniejszych wydarzeń z udziałem artysty znajdują się występy z Vienna Symphony Orchestra i Julią Fischer, w ramach koncertów w wiedeńskiej Konzerthaus i podczas Festival der Nationen w Bad Wörishofen. Z towarzyszeniem Antwerpskiej Orkiestry Symfonicznej Boreyko świętuje także 90. rocznicę urodzin gruzińskiego kompozytora Gii Kanczelego w ramach specjalnego programu, obejmującego wykonanie Libera Me (Quasi-Requiem) oraz III Symfonię Prokofiewa. Występy dyrygenta w sezonie 2024/2025 obejmują również współpracę z Aarhus Symphony, Państwową Orkiestrą Filharmonii w Hamburgu, Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach, Stuttgarter Philharmoniker i Vancouver Symphony, z którą wykona Die Seejungfrau Alexandra von Zemlinskiego, a także pieśni Gustava Mahlera z udziałem Thomasa Hampsona. Po sukcesie niedawnej trasy koncertowej po Azji wraz z Orkiestrą Filharmonii Narodowej, Boreyko powróci do Tokio w czerwcu 2025 roku, aby poprowadzić XI Symfonię Szostakowicza w wykonaniu zespołu New Japan Philharmonic.
Andrey Boreyko jest dyrygentem chętnie zapraszanym do współpracy z zespołami orkiestrowymi, takimi jak Orkiestra Symfoniczna Radia Wiedeńskiego, Orkiestra Symfoniczna RTVE (Madryt), Praska Orkiestra Symfoniczna, Royal Scottish National Orchestra, Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin, Gürzenich Orchester Köln, Montreal Symphony, Orquesta Sinfónica de Galicia, Sinfonica Nazionale RAI czy Orquesta de Valencia. Jako dyrygent-rezydent Mediolańskiej Orkiestry Symfonicznej, w latach 2022–2024, Boreyko poprowadził liczne koncerty abonamentowe i wiele prestiżowych występów, takich jak koncerty galowe na otwarcie sezonu artystycznego w Teatro alla Scala czy wykonanie Symfonii Rezurekcyjnej Mahlera w ramach Festiwalu Mahlera.
W 2022 roku Boreyko zakończył swój ósmy i ostatni sezon na stanowisku dyrektora muzycznego zespołu orkiestrowego Artis-Naples. Wśród jego wcześniejszych angaży wymienić warto stanowiska dyrektora muzycznego Jenaer Philharmonie, Hamburger Symphonies, Berner Sinfonieorchester, Düsseldorf Symphoniker, Winnipeg Symphony, oraz Orchestre National de Belgique. fot. Michał Zagórny
Natalia RUBIŚ – absolwentka prestiżowego Yale School of Music. Występowała w Grand Teatro del Liceu oraz Teatro Real w Madrycie z zespołem Il Giardino Armonico pod dyrekcją G. Antoniniego. Ostatnio zadebiutowała w roli tytułowej Aidy G. Verdiego w Operze Krakowskiej. Niedawno wcieliła się także w rolę Benigny w Czarnej masce K. Pendereckiego na scenie Teatru Wielkiego - Opery Narodowej, za co otrzymała nominację do nagrody Olśnienia.
Śpiewała Halkę S. Moniuszki w Operze Wrocławskiej, Warszawskiej Operze Kameralnej, Polskiej Operze Królewskiej oraz podczas tournée z Capellą Cracoviensis w Lizbonie, Brukseli i Pradze. Występowała również w praskim Rudolfinum, filharmoniach w Brnie, Poznaniu, Krakowie oraz we wrocławskim NFM. W Musikverein wykonała Pasję według św. Jana J.S. Bacha.
W jej repertuarze znajdują się m.in. role: tytułowych Elektry w operze R. Straussa i Faniski L. Cherubiniego, Hrabiny w Weselu Figara, Donny Elviry w Don Giovannim, Fiordiligi w Così fan tutte W.A. Mozarta, Małgorzaty w Fauście Ch. Gounoda, Heleny w Śnie nocy letniej B. Brittena, Dydony w Dydonie i Eneaszu H. Purcella, Lizy w Krainie uśmiechu F. Lehara, a także Almireny w operze Rinaldo, Romildy w Kserksesie i Merab w oratorium Saul G.F. Haendla.
Wzięła udział w licznych nagraniach, m.in. Halki S. Moniuszki z Capellą Cracoviensis, La fiera di Venezia z L’arte del mondo (Deutsche Harmonia Mundi), Universal Prayer A. Panufnika z NFM we Wrocławiu oraz opery Hrabina i kantat Moniuszki (Widma, Nijoła) z Europa Galante. Podczas Wielkanocnego Festiwalu im. L. van Beethovena wraz z Łukaszem Borowiczem nagrała Faniskę (L. Cherubini), Le pauvre matelot i Salade (D. Milhaud).
Regularnie koncertuje w filharmoniach w całej Polsce, wykonując dzieła, takie jak Pory roku J. Haydna (Warszawa), Oratorium de Noël C. Saint-Saënsa, Odyseusz M. Brucha, Chrystus F. Liszta czy Stabat Mater K. Szymanowskiego (Kraków), IV Symfonia G. Mahlera (Poznań), Stworzenie świata J. Haydna i Universal Prayer A. Panufnika (Wrocław), Pasja według św. Jana J.S. Bacha i Dzwony S. Rachmaninowa (Łódź), Credo K. Pendereckiego oraz Te Deum (Bydgoszcz) i Requiem A. Dvořáka (Katowice).
Za promocję rodzinnego Podhala w 2020 roku otrzymała tytuł Wiyrchowej Orlicy.
fot. KAK
Eva VOGEL – urodzona w Niemczech mezzosopranistka, uzyskała tytuł licencjata w Mannes College of Music w Nowym Jorku oraz tytuł magistra muzyki na Uniwersytecie Yale. Swoje umiejętności rozwijała u Christy Ludwig i Brigitte Fassbaender. Po ukończeniu studiów w USA Eva Vogel została członkinią studia operowego przy Operze w Kolonii, a następnie solistką w operach w Düsseldorfie i w Innsbrucku.
Eva Vogel śpiewała w takich salach, jak Staatsoper Berlin, Grand Théâtre de Genève, Concertgebow Amsterdam, Filharmonia Berlińska, Musikverein Wien, Teatro Massimo w Palermo, L' audytorium w Mediolanie, Royal Opera House Covent Garden i Teatro alla Scala w Mediolanie. Wykonywała różne partie wagnerowskie na Festiwalu Aix-en-Provence i Wielkanocnym Festiwalu w Salzburgu. Współpracowała z takimi dyrygentami, jak Simon Rattle, John Nelson, Kent Nagano, Andrew Manze, Ivor Bolton, Pietari Inkinen, Axel Kober, Jonathan Nott, Duncan Ward, Juraj Valcuha, Andrey Boreyko, Daniel Raiskin, Ingo Metzmacher i Simone Young.
Mezzosopranistka równie dobrze czuje się na scenie koncertowej, występując w licznych koncertach symfonicznych (Hector Berlioz: Les Nuits d'été; Gustav Mahler: Lied von der Erde, Rückert-Lieder, Lieder eines fahrenden Gesellen, II Symfonia; Wolfgang Amadeus Mozart: Requiem; Edward Elgar: Sea Pictures; Ludwig van Beethoven: IX Symfonia; Gioacchino Rossini: Stabat Mater, Wilhelm Tell; Richard Wagner: Wesendonck Lieder; Giuseppe Verdi: Requiem) oraz wykonując recitale na całym świecie, m.in. w Amsterdamie, Antwerpii, Berlinie, Kolonii, Essen, Hamburgu, Heidelbergu, Monachium, Nowym Jorku, Salzburgu, Seulu, St. Moritz i Winnipeg.
Występowała w Les Nuits d'été Berlioza wraz z orkiestrą Filharmonii w Duisburgu (Axel Kober), w wieczorze Gershwina w ramach festiwalu Klavierfestival Ruhr, Walkirii Wagnera w Berlinie (Simon Rattle), w Palermo (Pietari Inkinen) i podczas Festiwalu w Lucernie (Jonathan Nott), w IX Symfonii Beethovena w Düsseldorfie, Zmierzchu bogów Wagnera w Genewie (Ingo Metzmacher), Czarodziejskim flecie (Christian Arming) oraz Requiem Mozarta w Turynie (Juraj Valcuha), a także II Symfonii i Wesendonck-Lieder Mahlera w Heidelbergu, śpiewała także Pieśni Mahlera w Belfaście oraz recital w Schloss Elmau.
Wśród jej ostatnich angaży znalazły się wykonania utworów, takich jak Lied von der Erde Mahlera w Hanowerze (NDR Radiophilharmonie/Andrew Manze), Nuits d'été Berlioza w Musikverein Wien (Tonkünstlerorchester/Ivor Bolton), Missa Solemnis L. van Beethovena w Turynie (RAI Orchestra/Juraj Valcuha), Requiem Mozarta w Mediolanie (John Axelrod), Z martwego domu Janačka w Operze Berlińskiej (Simon Rattle), Czarodziejski flet Mozarta w Turynie (Asher Fisch), Złoto Renu i Walkiria Wagnera w Monachium (Orkiestra Symfoniczna Radia Bawarskiego/Simon Rattle), a także światowa premiera Monster in the Maze Jonathana Dove'a (Filharmonicy Berlińscy/Simon Rattle) oraz wykonanie IX Symfonii Beethovena z towarzyszeniem Filharmoników Berlińskich pod dyrekcją Simone’a Rattle'a w Berlinie i podczas trasy koncertowej obejmującej Paryż, Wiedeń, Nowy Jork, Tajpej i Tokio.
W bieżącym sezonie artystycznym Eva Vogel wystąpi wraz z Beethoven Orchester Bonn (Frank Beermann) w Beethoven Kantate F. Liszta w ramach Beethovenfest Bonn, wraz z zespołem Concerto Köln/Dresdner Festivalorchester pod dyrekcją Kenta Nagano w Złocie Renu i Walkirii podczas Dresden Musikfestspiele oraz w ramach tournée w Pradze, Kolonii, Amsterdamie i Lucernie; wystąpi także u boku Sinfonieorchester Basel pod dyrekcją Duncana Warda w oratorium Weissagung und Erfüllung Hubera, wraz z zespołem orkiestrowym Filharmonii Kopenhaskiej pod dyrekcją Toshiyuki Kamioki w Lied von der Erde, z Orkiestrą Filharmonii Belgradzkiej (Daniel Raiskin) również w Lied von der Erde, u boku Orkiestry Filharmonii Narodowej w Warszawie pod dyrekcją Andreya Boreyko w IX Symfonii Beethovena, z orkiestrą symfoniczną La Verdi Milano pod dyrekcją Petera Flora w II Symfonii Mahlera, wraz z Orkiestrą Filharmonii w Bremen (Hansjörg Albrecht) w Requiem Verdiego; w Teatro all Scala w Mediolanie wyśpiewa Walkirię pod dyrekcją Simone Young, powróci też do swojego rodzinnego miasta Ludwigshafen w Szeherezadzie M. Ravela u boku Deutsche Staatsphilharmonie pod dyrekcją Michela Francisa. Artystkę będzie można również usłyszeć w recitalach wykonanych w ramach Klavierfestival Ruhr i Westfälisches Musikfestival Hamm. fot. Uwe Hauth
Hubert ZAPIÓR – polski baryton, absolwent Juilliard School, gdzie studiował pod kierunkiem Edith Wiens, a także Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina i Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Był także uczestnikiem Programu Kształcenia Młodych Talentów w ramach Akademii Operowej przy Teatrze Wielkim ¬¬¬- Operze Narodowej w Warszawie.
Laureat wielu międzynarodowych konkursów, w tym pierwszej nagrody w Konkursie Fundacji Giulio Gari w 2018 roku, I miejsca w Konkursie Wokalnym Fundacji Gerdy Lissner w 2018 roku, zwycięzca Career Bridges 2018. Zdobywca II miejsca i trzech nagród specjalnych w nowojorskim Międzynarodowym Konkursie im. Marceliny Sembrich w 2018 roku, a także drugiej nagrody w Konkursie Stowarzyszenia im. Loren L. Zachary w Los Angeles w 2019 roku.
W poprzednich sezonach artystycznych Hubert Zapiór zadebiutował jako Markiz d'Obigny w Traviacie G. Verdiego w Bayerische Staatsoper, Figaro w Cyruliku sewilskim G. Rossiniego w Norweskiej Operze Narodowej, a także Papageno w inscenizacji Czarodziejskiego fletu W.A. Mozarta przygotowanej przez Barriego Kosky'ego w Operze Narodowej w Warszawie.
Przez trzy sezony artysta był członkiem zespołu Staatsoper Hannover, gdzie po mistrzowsku wyśpiewał partie, takie jak Figaro w Cyruliku sewilskim Rossiniego, Demetriusz w Śnie nocy letniej F. Mendelssohna, a także Guglielmo w Così fan tutte, Hrabia Almaviva w Weselu Figara oraz Papageno w Czarodziejskim flecie Mozarta.
W Stanach Zjednoczonych zadebiutował w Requiem wojennym B. Brittena wraz z zespołem Albany Symphony, a w nowojorskiej Juilliard Opera wykonał partie, takie jak Pan Fluth w Wesołych kumoszkach z Windsoru O. Nicolaiego, Neptun w Hippolyte et Aricie J-P. Rameu oraz tytułową rolę w Don Giovannim Mozarta.
Jest obecnie członkiem zespołu Komische Oper Berlin, gdzie występuje w różnych rolach w operach W.A. Mozarta, takich jak Hrabia Almaviva w Weselu Figara, Guglielmo w Così fan tutte, tytułowa partia w Don Giovannim, Papageno w Czarodziejskim flecie, jak również Marcello w Cyganerii G. Pucciniego, Billy w operze Rozkwit i upadek miasta Mahagonny K. Weilla czy Pantalone w Miłości do trzech pomarańczy S. Prokofiewa.
Ostatnio występował gościnnie jako Guglielmo w Così fan tutte w Norweskiej Operze Narodowej i Operze Narodowej w Warszawie, Hrabia w Weselu Figara w Staatsoper Hannover, Papageno w Czarodziejskim flecie w Operze Narodowej w Warszawie, oraz w tytułowej partii w Don Giovannim w Operze Wrocławskiej. fot. Karpati&Zarewicz