Wykonawcy:

10. rocznica śmierci Wojciecha Kilara

Orkiestra i Chór Filharmonii Krakowskiej

Łukasz Borowicz – dyrygent
Mateusz Krzyżowski - fortepian

Piotr Piwko – chórmistrz

Repertuar:

WOJCIECH KILAR

Urodził się we Lwowie, 17 lipca 1932 roku. W 1944, po wkroczeniu bolszewików, musiał wyjechać z rodzinnego miasta. Po krótkich okresach spędzonych w Krośnie, Rzeszowie i Krakowie, osiadł na stałe w Katowicach. W latach 1946–47 uczył się gry na fortepianie u K. Mirskiego w PŚSM w Rzeszowie. W 1947 debiutował tam jako pianista na Konkursie Młodych Talentów, wykonując własne Dwie miniatury dziecięce (II nagroda). W latach 1947–48 był uczniem PLM w Krakowie w klasie M. Bilińskiej-Riegerowej (fortepian) oraz A. Malawskiego (harmonia – prywatnie), a następnie (1948–50) uczniem PLM w Katowicach u W. Markiewiczówny (fortepian). Równocześnie pobierał prywatne lekcje kompozycji u B. Woytowicza. Pomiędzy 1950 a 1955 studiował w PWSM w Katowicach u B. Woytowicza (fortepian i kompozycja). Studia ukończył w 1955 roku, otrzymując dyplom z wyróżnieniem. W tym samym roku otrzymał II nagrodę za Małą uwerturę na Konkursie Utworów Symfonicznych na V Festiwalu Młodzieży w Warszawie. Utwór ten – jeszcze neoklasycyzujący – znalazł się w programie pierwszego festiwalu muzyki współczesnej Warszawska Jesień w roku 1956. W latach 1955–58 był aspirantem u B. Woytowicza. W 1957 roku brał udział w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadt. W 1959–60 jako stypendysta rządu francuskiego kształcił się w Paryżu u Nadii Boulanger (kompozycja); w 1960 roku otrzymał za Odę Béla Bartók in memoriam nagrodę Fundacji im. Lili Boulanger w Bostonie. Występował także jako pianista wykonując własne utwory. W latach 1979–81 pełnił funkcję wiceprezesa Zarządu Głównego ZKP. W 1977 roku został członkiem-założycielem Towarzystwa im. K. Szymanowskiego w Zakopanem; przez dwie kolejne kadencje był jego wiceprezesem. Był również członkiem Związku Podhalan. W roku 1991 K. Zanussi nakręcił o nim film telewizyjny pt. Wojciech Kilar. W 1999 roku otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Opolskiego. Od 1999 roku jest członkiem zwyczajnym Polskiej Akademii Umiejętności. W 2002 roku otrzymał Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, a w 2008 roku – Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. W marcu 2007 roku został odznaczony przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie medalem Fides et Ratio, zaś w 2009 roku – nagrodę Totus, przyznaną przez Fundację Konferencji Episkopatu Polski. W 2012 roku otrzymał Złotego Fryderyka za całokształt twórczości.

Zmarł 29 grudnia 2013 w Katowicach.

Łukasz BOROWICZ – dyrygent-szef Orkiestry Filharmonii Poznańskiej i dyrektor muzyczny Filharmonii Poznańskiej, I dyrygent gościnny Filharmonii Krakowskiej. Urodził się w 1977 roku w Warszawie. Studiował w klasie Bogusława Madeya w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie, tam też uzyskał tytuł doktora w dziedzinie dyrygentury pod kierunkiem Antoniego Wita. W latach 2007–2015 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Polskiej Orkiestry Radiowej, a w latach 2006–2021 był I dyrygentem gościnnym Orkiestry Filharmonii Poznańskiej.

W 2008 roku został wyróżniony Paszportem Polityki, w 2011 roku – nagrodą Koryfeusz Muzyki Polskiej, w 2013 roku – Nagrodą im. Cypriana Kamila Norwida, w 2014 roku – nagrodą Tansman za wybitną indywidualność muzyczną, a w 2021 roku Nagrodą Honorową Związku Kompozytorów Polskich.

Jako dyrygent operowy zadebiutował w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej w Warszawie Don Giovannim Wolfganga Amadeusza Mozarta. W 2018 roku poprowadził spektakl Hugenoci Giacomo Meyerbeera w Opéra Bastille. W 2019 roku poprowadził premierę Halki Stanisława Moniuszki w Theater and der Wien, w reżyserii Mariusza Trelińskiego i z udziałem Piotra Beczały (polska premiera tej inscenizacji pod jego batutą odbyła się Teatrze Wielkim - Operze Narodowej w Warszawie, w 2020 roku).

Dyrygował m.in.: Israel Philharmonic, London Philharmonic Orchestra, Royal Philharmonic Orchestra, BBC Scottish Symphony Orchestra, Akademie für Alte Musik, RIAS Kammerchor, WDR Sinfonieorchester, SWR Sinfonieorchester, Bamberger Symphoniker, Deutsche Symphonie-Orchester Berlin, Orquestra Titular del Teatro Real, The Paris Opera Orchestra, L’Opéra Orchestre national Montpellier Occitanie, Prague Symphony Orchestra FOK, Janáček Philharmonic Orchestra, Los Angeles Philharmonic New Music Group i większością polskich orkiestr symfonicznych.

Dyskografia Łukasza Borowicza liczy ponad 120 albumów. Nagrania zostały nagrodzone dwukrotnie nagrodą ICMA (2015 i 2018) oraz czterokrotnie Diapason d'Or. Łukasz Borowicz jest profesorem Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie.

www.lukaszborowicz

fot. Monika Redzisz

Mateusz KRZYŻOWSKI – Tyski Ambasador Kultury, pierwszy Polak w historii, który na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. I.J. Paderewskiego w Bydgoszczy (2022) zdobył I nagrodę oraz nagrody za najlepsze wykonanie koncertu fortepianowego W.A. Mozarta i wiele nagród pozaregulaminowych w postaci recitali i koncertów z orkiestrą w najbardziej prestiżowych salach na świecie. W roku 2023 ukończył studia na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w klasie Joanny Ławrynowicz-Just.

Do jego ostatnich osiągnięć konkursowych należą między innymi: I nagroda w XII Międzynarodowym Konkursie Młodych Pianistów Arthur Rubinstein in memoriam w Bydgoszczy, nagroda specjalna za najlepsze wykonanie utworu Karola Szymanowskiego, nagroda Chopinowska i nagroda za najlepsze wykonanie koncertu z orkiestrą. Laureat II nagrody I Międzynarodowego konkursu im. Karola Szymanowskiego w Katowicach i zwycięzca Konkursu o Stypendium Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej. Reprezentant Polski w półfinale XVIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

Koncertował w Filharmoniach: Narodowej, Śląskiej, Podkarpackiej, Łódzkiej, Świętokrzyskiej, Lubelskiej, Pomorskiej, Kowieńskiej, kameralnej w Łomży, im. Karola Szymanowskiego w Krakowie, Sinfonia Baltica oraz w siedzibie NOSPR w Katowicach. Z towarzyszeniem orkiestr pod dyrekcją m.in. Kaia Bumanna, Marka Mosia, Michała Klauzy, Wojciecha Rodka, Mirosława Jacka Błaszczyka, Alexandra Humali, Marka Wroniszewskiego, Jana Miłosza Zarzyckiego, Jakuba Chrenowicza, Jurka Dybała. Za granicą między innymi we Francji, w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Niemczech, Japonii, na Litwie, Ukrainie, Słowacji, Węgrzech. Wystąpił na festiwalach muzycznych w Nohant, Tokio, Dusznikach-Zdroju, Słupsku, Antoninie, Wrocławiu.

W ciągu ostatnich lat dokonał nagrań z muzyką kameralną dostępną na trzech płytach: Peine et Plaisir wydane przez Opus Series, Interwar Retrospections i The Most Beautiful Songs wydane przez Sarton Records.

Stypendysta programu „Młoda Polska”, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Fundacji im. Jerzego Semkowa, Marszałka Województwa Śląskiego, Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci i Fundacji Tychy – Dobre Miejsce.

Fot. Łukasz Dyczko

Muzyka filmowa przyniosła W. Kilarowi ogromną sławę, choć zawsze podchodził do niej z lekkim dystansem. W 1999 roku skomponował muzykę do opartego na epopei A. Mickiewicza dramatu Pan Tadeusz w reżyserii A. Wajdy. Ścieżka dźwiękowa, w tym najbardziej rozpoznawalny Polonez, zdobyła słynnego Orła – Polską Nagrodę Filmową.

Blisko pół wieku wcześniej, bo w 1956 roku, powstała druga symfonia Kilara, czyli Sinfonia concertante na fortepian i wielką orkiestrę symfoniczną. Zadedykowany pamięci ojca utwór narodził się rok po ukończeniu przez Kilara studiów i należy do pierwszego okresu twórczości kompozytora. Światowe prawykonanie odbyło się w kwietniu 1958 roku w Katowicach, partię fortepianu wykonał wówczas sam autor.

Preludium chorałowe z 1988 roku z jednej strony wpisuje się w nurt inspirowany folklorem góralskim, z drugiej – gra na strunach minimalizmu i zachwyca rozciągniętymi w czasie brzmieniami smyczków. Premiera Choralvorspiel odbyła się w Stuttgarcie w 1989 roku, orkiestrę kameralną prowadził J. Ambros.

O kilka lat wcześniejszy Exodus wziął swój początek od melodii żydowskiego kantyku. Oparty na łacińskim tekście utwór na chór mieszany i orkiestrę kompozytor zadedykował K. Zanussiemu. Exodus pojawił się w szczególnym dla Polaków momencie, tuż przed ogłoszeniem stanu wojennego. Dzieło okrzyknięto proroczym, nazywano dźwiękowym plakatem Solidarności. Premiera podczas festiwalu Warszawska Jesień w 1981 roku wzbudziła skrajne emocje i podzieliła publiczność.

Dorota Staszkiewicz