Wykonawcy:

Repertuar:

Mała wielka msza

Petite Messe Solennelle jest mała tylko z nazwy. Dzieło 71-letniego króla bel canta to w rzeczywistości monumentalna, pełnowymiarowa kompozycja sakralna, do której Rossini zabrał się z ogromnym zapałem. Nie znamy dokładnego powodu, dla którego Gioacchino Rossini skomponował ten utwór. Podejrzewa się, że inspiracją mogła być Graner Fest-Messe Liszta, której słuchał w kościele św. Eustachego w Paryżu. Inna wersja mówi, że dzieło zamówił francuski bankier, posiadacz milionowej fortuny, hrabia Alexis Pillet-Will dla swojej żony, której utwór jest dedykowany. Okazją było poświęcenie niewielkiej, prywatnej kaplicy (swoją drogą w podobnych okolicznościach powstała Msza D-dur Antonina Dworzaka, a oba dzieła wykazują podobny rozmach mimo skromnych warunków, dla których były komponowane). W posiadłości państwa Pillet-Will 14 marca 1864 odbyła się premiera, w której wystąpili artyści Teatru Włoskiego, zaś chórzystów dobrał osobiście szef Paryskiego Konserwatorium Daniel Auber. Wydarzenie miało prywatny charakter, a oprócz arystokratycznej śmietanki słuchali jej fachowcy: Auber, Thomas, Carafa i Meyerbeer. Ten ostatni, zachwycony nową kompozycją, miał powiedzieć: „W ciągu dwóch miesięcy Rossini stworzył istny świat. To nasz Jowisz i dzierży nas wszystkich w garści”. Oficjalna, publiczna premiera odbyła się dzień później i odniosła ogromny sukces. Niemal natychmiast Msza stała się przebojem.

Meyerbeer w swoim zachwycie odnosił się do prędkiego czasu tworzenia, z którego Rossini słynął. Małą mszę uroczystą ukończył w ciągu zaledwie 2 miesięcy. Opatrzył ją zabawną przedmową, w której wskazywał na skromną z zamierzenia obsadę: 4 głosy solowe z towarzyszeniem dwóch fortepianów i fisharmonii, a także chór, w którym wystarczy 8 śpiewaków trojga płci (sic!): mężczyzn, kobiet i kastratów. Łączna liczba dwunastu śpiewaków ma znaczenie symboliczne, co Rossini potwierdził odwołaniem się do fresku Leonarda da Vinci Ostatnia wieczerza i przedstawionych na nim dwunastu Apostołów. Zastrzegł jednak, zwracając się do Stworzyciela: „Również wśród Twoich Apostołów niektórzy biorą nuty fałszywe. Panie, bądź spokojny! Przyrzekam Ci, iż nie będzie Judaszów na mojej wieczerzy i że moi będą śpiewać czysto i con amore Twoją chwałę”.

Rossini, zanim zabrał się do tworzenia, zrobił długą przerwę – od jego ostatniej opery, Wilhelma Tella będącego zwieńczeniem całej serii oper, minęły 34 lata. Kompozytor jednak ani trochę nie wyszedł z wprawy i w Mszy osiągnął szczyt swoich możliwości warsztatowych. Lekkością i błyskotliwością stylu nie odbiegał od tego, co znamy z Cyrulika sewilskiego. Rossini wiedział doskonale, że komponuje między sacrum a profanum: „Nie wiem, czy napisałem muzykę religijną [musique sacrée] czy muzykę potępioną [sacrée musique – gra słów]. Urodziłem się dla opery buffa mi Ty wiesz o tym dobrze. Trochę wiedzy, trochę serca - i to wszystko”.

Ani serca, ani wiedzy w tej muzyce nie brakuje. Rossini wielokrotnie w przebiegu dzieła udowodnił swoją znajomość gatunku i stojącej za nim ogromnej tradycji, a jednocześnie potrafił ubrać to dziedzictwo w nowe szaty. W Kyrie, zaczynającym się nieco „de profundis” uderza porywająca rytmika i zastosowanie formy sonatowej, w której z poważnym pierwszym tematem, kontrastuje nieco pogodniejszy temat drugi. Jednak już w przetworzeniu (Christe eleison) kompozytor cofa się do renesansu, stosując charakterystyczne dla Palestriny czy di Lassa imitacje, naturalnie na bazie typowych belcantowych melodii. Złożona z sześciu odcinków monumentalna Gloria łączy na przemian różne składy, niczym w operowej scenie. Na uwagę zasługują tu szczególnie tenorowa aria Domine Deus o lirycznym, wręcz miłosnym charakterze oraz finał w formie ogromnej podwójnej fugi. Podwójną fugą kończy się także Credo złożone z trzech ogniw. Na uwagę zasługuje przedziwna sopranowa aria Crucifixus, która choć z treścią ma niewiele wspólnego, zachwyca belcantowym charakterem. W tym miejscu następuje instrumentalne preludium oparte na odcinkach fugowanych. Następnie, po pełnym skupienia Sanctus na chór a capella, przychodzi wielki finał Agnus Dei, w którym Rossini łączy zarówno modlitewne skupienie, rozrzewnienie, jak i patos i rozmach.

Podczas koncertu „Musica Ars Amanda” Msza zabrzmi w kształcie, który Rossini preferował – kameralnym z dwoma fortepianami i fisharmonią (harmonium). Bardzo rozpowszechniona, zarówno w fonografii, jak i w salach koncertowych, jest wersja z orkiestrą, której autorem jest sam Rossini. Stworzył ją częściowo z przymusu, ulegając presji otoczenia, które życzyło sobie zaadaptowania popularnego dzieła na potrzeby sal koncertowych i możliwości zaangażowania całego filharmonicznego aparatu. „Jestem pewien, że po mojej śmierci każą ją zinstrumentować komu innemu, lepiej przeto, jeśli ja sam zinstrumentuję” – godził się z losem kompozytor. Inna sprawa, że Rossini pragnął, aby dzieło zaistniało w przestrzeni sakralnej i podjął w tym celu niemały wysiłek, pisząc do papieża Piusa IX z prośbą o zniesienie zakazu występowania kobiet w świątyniach. Ojciec święty, choć nie szczędził w odpowiedzi pochwał pod adresem kompozytora (prywatnie bardzo lubił jego muzykę), zgody nie wyraził.

Mała msza to ostatnie wielkie dzieło Rossiniego, które kompozytor nazwał „ostatnim grzechem śmiertelnym”, zapewne mając na myśli pofolgowanie operowemu stylowi w nabożnym gatunku. Miał jednak nadzieję, że nie będzie to przeszkodą dla Boga, by ten „wpuścił go do raju”. Z całą pewnością do raju popularności dzieło zostało wpuszczone i biorąc pod uwagę ilość nagrań oraz wykonań, zapewniło swojemu twórcy nieśmiertelność.

Mateusz Ciupka - Ruch Muzyczny

Wojciech RODEK – dyrygent urodzony w 1977 roku w Brzegu. Gry na fortepianie uczył się od 8 roku życia. W latach 1998-2003 studiował dyrygenturę w klasie prof. Marka Pijarowskiego w Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Ukończył również Filologię Słowiańską na Uniwersytecie Wrocławskim. Studiował w instytucie Języka Rosyjskiego im. Puszkina w Moskwie. W 2005 roku wygrał konkurs na stanowisko asystenta Antoniego Wita w Filharmonii Narodowej w Warszawie, gdzie pracował w latach 2005-2007. Prowadzi klasę dyrygentury w Akademii Muzycznej we Wrocławiu. W 2007 roku uzyskał stopień doktora sztuki w Akademii Muzycznej we Wrocławiu, a w 2020 habilitację na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. Laureat II nagrody na III Przeglądzie Dyrygentów im. Witolda Lutosławskiego w Białymstoku (2002). W 2011 roku został wyróżniony Teatralną Nagrodą Muzyczną im. Jana Kiepury w kategorii: Najlepszy Dyrygent. W 2015 roku odznaczony medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”, a w 2021 Brązowym Krzyżem Zasługi. Był kierownikiem muzycznym Gliwickiego Teatru Muzycznego (2010-2015), dyrektorem artystycznym Filharmonii Dolnośląskiej (2014-2016), dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Łodzi (2015-2018), dyrektorem artystycznym i dyrektorem naczelnym Filharmonii Lubelskiej (2012-2022). Dyrygował wieloma zespołami symfonicznymi m.in. Orkiestrą Filharmonii Narodowej w Warszawie, Orkiestrą „Sinfonia Varsovia”, Narodową Orkiestrą Polskiego Radia w Katowicach, Polską Orkiestrą Radiową, Orkiestrą „Sinfonia Iuventus”. Wojciech Rodek występował w najważniejszych salach koncertowych Europy, Stanów Zjednoczonych i Chin. W 2022 roku, na zaproszenie Columbia Artists Music odbył tournée po Stanach Zjednoczonych z udziałem The Polish Wieniawski Philharmonic Orchestra dyrygując 30 koncertami w 17 stanach. Na przełomie 2023 i 2024 dyrygował orkiestrą Vienna Spring Sound Symphony podczas jej chińskiego tournée.

fot.  Mikołaj Kołodziejczyk

Małgorzata GRZEGORZEWICZ-RODEK – naukę gry na fortepianie rozpoczęła w wieku 9 lat w PSM I st. w Dzierżoniowie pod kierunkiem A. Piotrowskiej. W latach 1992-1998 była uczennicą PSM II st. im R. Bukowskiego we Wrocławiu w klasie rytmiki, a od 1994 roku także w klasie śpiewu solowego D. Paradowskiego. W 2002 ukończyła z wyróżnieniem Akademię Muzyczną im. K. Lipińskiego we Wrocławiu w klasie śpiewu solowego prof. D. Paradowskiego. W latach 2002-2003 studiowała we Flanders Operastudio w Gandawie. Dwukrotna stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2012 roku obroniła pracę doktorską w Akademii Muzycznej im. S. Moniuszki w Gdańsku, a w 2020 otrzymała stopień doktora habilitowanego sztuki w Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu. Pracuje jako profesor UMCS w Lublinie oraz solistka Warszawskiej Opery Kameralnej i Polskiej Opery Królewskiej. Jest laureatką wielu konkursów muzycznych m.in. I nagrody na V Ogólnopolskim Konkursie Wokalnym im. F. Platówny we Wrocławiu i I nagrody na Konkursie Muzyki Kameralnej im. K. Bacewicza w Łodzi. Występowała wielokrotnie na prestiżowych festiwalach m.in. na Międzynarodowym Festiwalu „Wratislawia Cantans” oraz Baroque Festival of Ambronay. Odbyła tournée po wielu krajach Europy i Azji. Nagrywała dla Radia i Telewizji Francuskiej oraz dla kanału telewizyjnego ARTE. Od 2004, jako solistka Warszawskiej Opery Kameralnej, kreowała główne role w operach W.A. Mozarta m.in.: La clemenza di Tito (Vittelia), Cosi fan tutte (Fiordiligi), Don Giovanni (Donna Anna). W 2013 roku Małgorzata Rodek wzięła udział w głośnej inscenizacji opery Amadigi G.F. Haendla przygotowanej przez Capellę Cracoviensis. W 2014, 2015, 2016, 2023 oraz 2024 roku wraz z European Johann Strauss Orchestra występowała w Chinach podczas tournée zespołu. W styczniu 2017 roku wystąpiła jako Zosia w premierze wileńskiej wersji Halki S. Moniuszki z orkiestrą Capella Cracoviensis. W 2021 dokonała pierwszego w historii nagrania opery Janek Władysława Żeleńskiego, śpiewając rolę Bronki. Nagranie otrzymało nominację do International Classical Music Awards 2024 w kategorii Premiere Recordings. W 2023 roku otrzymała nagrodę Fryderyka za nagranie Requiem W.A. Mozarta pod dyrekcją Ryszarda Zimaka.

fot. K. Budrewicz

Magdalena KULIG – absolwentka wydziału wokalnego w klasie śpiewu E. Czermak Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu. Od 2015 roku do chwili obecnej pozostaje pod opieką wokalną prof. Ingrid Kremling.

Występowała w wielu filharmoniach na licznych festiwalach, koncertach i recitalach wokalnych w kraju i za granicą, m.in.: Elbphilharmonie w Hamburgu, w Laeiszhalle w Hamburgu, Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu, Filharmonii Krakowskiej, Filharmonii Lubelskiej, Filharmonii Dolnośląskiej w Jeleniej Górze, Festiwalu Wratislavia Cantans, Muzyka na Szczytach, Festiwalu Musica Sacromontana, Oper im Berg Festival Salzburg, Opernund Konzerttage Ruhpolding, Kammeroper Schloss Rheinsberg International Festivalzur Forderungjunger Opernsanger oraz Schleswig-Holstein Musik Festival.

Laureatka wielu konkursów wokalnych, m.in.: III nagrody w kategorii oratoryjno-pieśniarskiej w VIII Ogólnopolskim Konkursie Wokalnym w Dusznikach-Zdroju (2006), nagrody specjalnej w IV Ogólnopolskim Konkursie Wokalnym im. H. Halskiej we Wrocławiu (2007), sekcji barokowej konkursu wokalnego w Bolonii Secondo Concorso Internazionale e Stage di Approfondimento per Giovani CantantiCitta di Bologna (2008), a także zdobywczynią III miejsca w TiitKuusik International Lied Competition w Estonii (2011).

Pracowała pod kierunkiem wybitnych profesorów, m.in. Ch. Studer, G. Banditelli, D. Jones, T. Żylis-Gara, H. Rumowskiej, C. Richardson-Smith, Ch. Elssnera, C. Eder.

Jest stypendystką Zarządu Województwa Dolnośląskiego w zakresie twórczości artystycznej, niemieckiego Ministerstwa Kultury, niemieckiego Richard Strauss Institut oraz angielskiej fundacji Dartington International School.

Za płytę Elegie w 2012 roku otrzymała Wrocławska Nagrodę Muzyczną.

Posiada w swoim repertuarze wiele partii operowych, operetkowych i oratoryjno-kantatowych, także wiele prawykonań kompozytorów m.in. Katarzyny Brochockiej, Macieja Zimki, Thomasa Corneliusa.

Jako solistka występowała wielokrotnie z Zespołem Pieśni i Tańca „Śląsk”, wykonując wszystkie dzieła mszalne oraz litanie Stanisława Moniuszki.

fot.  Anna-Lena Ehlers

Zbigniew MALAK – śpiewak operowy, tenor, absolwent Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Występował na scenach: Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie, Opery Narodowej w Pradze, Opery Narodowej w Brnie, Teatru Wielkiego w Łodzi, Opery Bałtyckiej w Gdańsku, Opery na Zamku w Szczecinie, Polskiej Opery Królewskiej oraz Warszawskiej Opery Kameralnej. Koncertował w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej, Filharmonii Kaliskiej, Filharmonii Poznańskiej, Filharmonii Podkarpackiej oraz w Thomaskirche w Lipsku. Od kilku lat współpracuje z Capellą Cracoviensis, z którą występował m.in.: na festiwalu Opera Rara w Krakowie.

W swoim repertuarze posiada m.in.: role: Tamina w Czarodziejskim flecie i Don Ottavia w Don Giovannim W. A. Mozarta, Narrabotha i 1. Żyda w Salome R. Straussa, Ismaela w Nabucco G. Verdiego oraz Hrabiego Almavivy w Cyruliku sewilskim G. Rossiniego. Wykonuje także muzykę oratoryjno-kantatową: Magnificat oraz kantaty J. S. Bacha, Mesjasza G. F. Haendla, Requiem i Mszę koronacyjną W. A. Mozarta, Stworzenie świata J. Haydna, IX Symfonię L. van Beethovena, Raj i Peri R. Schumanna oraz Harnasie K. Szymanowskiego.

Pracował z dyrygentami, takimi jak: Stefan Soltesz, Kazushi Ono, Michał Klauza, Łukasz Borowicz, Jakub Hruša, Christina Pluhar, Tadeusz Kozłowski, Jan Tomasz Adamus, Rafał Janiak, Warcisław Kunc, Grzegorz Nowak, Marta Kluczyńska, Jerzy Wołosiuk oraz Wojciech Rodek.

Miał przyjemność współpracy z reżyserami, m.in.: Mariuszem Trelińskim, Michałem Znanieckim, Krzysztofem Garbaczewskim, Cezarym Tomaszewskim, Davidem Radokiem, Jiřím Heřmanem, Pią Partum, Annilese Miskimmon oraz Pawłem Szkotakiem.

fot. I. Matuszewski

Piotr LEMPA – absolwent Wydziału Zarządzania i Marketingu Politechniki Częstochowskiej. Ukończył studia wokalno-aktorskie w Gdańskiej Akademii Muzycznej w klasie Leszka Skrli oraz studia operowe w RoyalAcademy of Music w Londynie pod kierunkiem Marka Wildmana i Ingrid Surgenor. Ukończył również program International Academy of Voice w Cardiff, ucząc się pod kierunkiem światowej sławy śpiewaka DennisaO'Neila. W 2011 roku Piotr otrzymał tytuł doktora sztuki w dziedzinie sztuki muzyczne, dyscyplinie artystycznej-wokalistyka. Regularnie występuje na deskach oper w: Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Szwajcarii, Polsce i we Włoszech. W 2001 r. Wystąpił z solowymi koncertami m. in. W Nowym Jorku dla uczczenia ofiar World Trade Center oraz w Pensylwanii. Wystąpił także na koncercie upamiętniającym I. J. Paderewskiego w Nowojorskiej Carnegie Hall wraz z orkiestrą Sinfonia Varsovia. Kształcił się na mistrzowskich kursach wokalnych pod kierunkiem wielu światowej klasy pedagogów. W lutym 2018 nakładem wydawnictwa Brilliant Classics ukazał się zbiór nagrań dokumentujący dorobek Paolo Tosti'ego, na których Piotr, jako jedyny Polak, śpiewa pieśni włoskie oraz neapolitańskie tego wybitnego kompozytora. Do głównych i najważniejszych nagród należą m.in.: tytuł ARAM (Associate of the Royal Academy of Music) przyznawany w Londynie byłym studentom tej uczelni za znaczące osiągnięcia w życiu zawodowym (2019), Nagroda Kulturalna Marszałka Województwa Opolskiego dla Twórców oraz Animator w Kultury (2018), a także Olivier Awards przyznana w Królewskiej Operze Convent Garden w Londynie za „Outstanding Achievements in Opera” (2014). Piotr Lempa jest również dyrektorem artystycznym Dobrodzien Classic Festival, który odbywa się corocznie od 2004 r. w Dobrodzieniu – jego rodzinnej miejscowości. Piotr Lempa od 2019 roku zawodowo związany jest z Operą w Zurychu – jedną z najważniejszych scen operowych w Europie.

fot. Sina Minor

Monika PŁACHTA – pianistka, akompaniatorka, absolwentka Akademii im. K. Pendereckiego w Krakowie. Podczas studiów rozpoczęła współpracę jako akompaniator z Chórem Polskiego Radia oraz Cappellą Cracoviensis. Uczestniczyła w kursach Helmutha Rillinga jako akompaniator przy prawykonaniu europejskim Credo Krzysztofa Pendereckiego, w kursach mistrzowskich Gabriela Chmury oraz licznych przedsięwzięciach artystycznych, w których występowała jako pianista i akompaniator. Kreowała partie w Małej mszy uroczystej G. Rossiniego, Carmina Burana C. Orffa, Die Ziegeunerlieder, Liebes- i Neueliebeslieder J. Brahmsa, Karnawale zwierząt C. Saint- Seansa i innych. Zapraszana do festiwali min: Festiwalu Jana Kiepury w Krynicy, Festiwalu Muzyki Kameralnej Muzyka w Starych Balicach, Letniego Festiwalu Wawel o Zmierzchu. Współautorka cyklu Inspiracje w ramach którego zaprezentowała cykl Tierkreis K. Stockhausena. Od 1999 roku związana z Katedrą Chóralistyki jako akompaniator (w latach 2008-2016 pełniąc funkcję Prodziekana Wydziału Twórczości, Interpretacji i Edukacji Muzycznej), a od 2004 roku także z Chórem Mieszanym Filharmonii Krakowskiej. Od 2019 roku współpracuje na stałe z Żeńskim Zespołem Wokalnym SEI TERRE.

fot. Sylwia Sygnator

Ireneusz BOCZEK – pianista, kompozytor i aranżer. W 2006 roku ukończył Akademię Muzyczną w Krakowie, gdzie studiował pod kierunkiem prof. Stefana Wojtasa. Jest laureatem konkursów pianistycznych, m.in.: Ogólnopolskiego Konkursu na Stypendia Artystyczne Towarzystwa im. F. Chopina w Warszawie oraz Międzynarodowego Konkursu Palma d’Oro w Finale Ligure.

Występował jako solista m.in.:w Niemczech, Austrii, Włoszech, Hiszpanii, Francji, na Węgrzech, w Chinach i w Japonii. Współpracował z takimi orkiestrami jak Orkiestra Akademii Beethovenowskiej, Filharmonia Krakowska, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej, Filharmonia Rzeszowska, Filharmonia Bałtycka, Orquestra Simfònica del Vallès, Kamerphilharmonie Vlaanderen, Kamerorkest Arc-en-Ciel, Shanghai Opera House Orchestra.

Ireneusz Boczek jest autorem wielu opracowań symfonicznych utworów muzyki popularnej. Piosenki w jego orkiestrowych aranżacjach wykonywały gwiazdy polskiej sceny muzycznej takie jak: Hanna Banaszak, Andrzej Lampert, Dorota Miśkiewicz, Maciej Zakościelny, Mateusz Ziółko, Beata Kozidrak, Zbigniew Wodecki.

W czerwcu 2018 otrzymał trzecią nagrodę w konkursie kompozytorskim „Warszawski polonez dla Niepodległej”, którą przyznało jury pod przewodnictwem prof. Krzysztofa Pendereckiego, w składzie: Grażyna Pstrokońska-Nawratil, Agata Zubel, Paweł Mykietyn, Tadeusz Strugała, Paweł Szymański oraz Janusz Marynowski.

W lutym 2021 otrzymał stypendium twórcze przyznane przez Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.W roku 2023 na zamówienie Instytutu Promocji Kultury Polskiej skomponował hymn Igrzysk Europejskich Kraków – Małopolska 2023.

fot. Konrad Mika

Michał BIAŁKO – ukończył studia w Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie w klasie organów Andrzeja Białki, gdzie otrzymał dyplom z wyróżnieniem. Jest także absolwentem Conservatorium van Amsterdam, gdzie studiował w klasie organów Pietera van Dijka. W 2021 roku obronił z wyróżnieniem pracę doktorską napisaną pod kierunkiem Wacława Golonki, w Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie, uzyskując stopień doktora sztuki.

Koncertował jako solista i kameralista w Polsce (m.in. festiwale w Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Leżajsku, Nowym Sączu i Tyńcu), a także w Austrii, Czechach, Holandii, Niemczech, Norwegii, Portugalii, na Litwie, Ukrainie oraz we Włoszech. Uczestniczył w licznych kursach mistrzowskich prowadzonych m.in. przez: Joachima Grubicha, Juliana Gembalskiego, Gerharda Gnanna, Bernarda Haasa, Lorenza Ghielmiego, Jacquesa van Oortmerssena, Jaroslava Tůmę i Davida Titteringtona.

Współpracuje z Chórem Mieszanym Katedry Wawelskiej, zespołami Collegium Zieleński, Fresco Sonare i OCTAVA ensemble, a także z Filharmonią Krakowską. Regularnie koncertuje ze skrzypkiem Markiem Polańskim, z którym nagrał płytę zawierającą komplet dzieł Josefa Gabriela Rheinbergera na skrzypce i organy.

Prowadzi klasę organów w Państwowej Szkole Muzycznej II st. im. Władysława Żeleńskiego w Krakowie.

fot. M. Ignatowicz