Wykonawcy:
Collegium Musicum Bonn
Izabela Jutrzenka-Trzebiatowska – fortepian
Rebekka Zastrow – dyrygentka
Repertuar:
Louise Farrenc – II Uwertura Es-dur op. 24
Clara Schumann – Koncert fortepianowy a-moll op. 7
* * *
Augusta Holmès – Allegro feroce
Amy Beach – Symfonia e-moll op. 32
Współorganizator koncertu:
Stowarzyszenie Twórcze POLART
Ideą przewodnią Międzynarodowego Festiwalu Creative Woman jest promowanie twórczości kobiet, a w tym kompozytorek których twórczość była marginalizowana.
W programie koncertu znalazły się dzieła wybitnych kompozytorek doby romantyzmu – Louise Farrenc, Clary Schumann, Amy Beach oraz Augusty Holmès. Co istotne wykananie poprowadzi dyrygentka młodego pokolenia Rebekka Zastrov, a przy fortepianie zasiądzie Izabela Jutrzenka-Trzebiatowska – pianistka i zarazem spiritus movens Festiwalu.
Dziś nazwisko Clary Wieck-Schumann wymienia się najczęściej jako żony i muzy Roberta Schumanna. Jest to o tyle krzywdzące, że w czasie gdy tych dwoje nawiązało znajomość Robert był jeszcze zupełnie nieznanym kompozytorem, podczas gdy Clara rozpoczęła intensywną działalność koncertową jako "cudowne dziecko", w wieku jedenastu lat odnosząc sukcesy w Paryżu i w Wiedniu. Dzięki zaangażowaniu i szerokim kontaktom ojca, również muzyka Friedricha Wiecka, już jako nastolatka miała w pełni ugruntowaną pozycję koncertującej w całej Europie pianistki. Dzięki temu znacząco przyczyniła się do promocji twórczości zarówno przyszłego małżonka – Roberta jak i Fryderyka Chopina a później Johannesa Brahmsa. Pracę nad Koncertem fortepianowym a-moll rozpoczęła w wieku zaledwie czternastu lat. Miał on być prezentem dla Roberta. Prawykonanie, co znaczące, poprowadził sam Feliks Mendelssohn dyrygując orkiestrą Gewandhaus w Lipsku. Koncert jest utworem trzyczęściowym, aczkolwiek kompozytorka starannie rozplanowała przejścia między poszczególnymi częściami, wymagając od wykonawców zagrania wszystkich części attaca, bez przerw na oklaski. Utwór ten wpisuje się w nurt koncertów fortepianowych w stylu brillante, pełnych wirtuozowskich przebiegów, a w szybkich częściach korzystających z rytmiki tanecznej. Ostatnia część koncertu przybrała formę poloneza, zmierzającego do pełnej blasku wirtuozowskiej kody.
Louise Farrenc (1804-1875) studiowała fortepian u Ignaza Moschelesa i Johanna Nepomuka Hummla, a kompozycję w klasie Antona Reichy w Konserwatorium Paryskim. Wspólnie z małżonkiem, Artistide Farrencem, koncertowała w całej Francji. Otworzyła również oficynę wydawniczą Éditions Farrenc. Przez ponad trzydzieści lat prowadziła klasę fortepianu w konserwatorium w Paryżu. Jej Uwertura nr 2 Es-dur op. 24 jest dziełem samodzielnym (w odróżnieniu od uwertur operowych) i charakteryzuje się dużym ładunkiem dramatycznym. Farrenc była wysoko ceniona za umiejętności orkiestracji m.in. przez Hectora Berlioza.
Podczas koncertu zabrzmi również utwór urodzonej czterdzieści lat później w Paryżu Augusty Holmes (1847-1903). Pomimo dużych zdolności pianistycznych, jej rodzina nie zgodziła się na podjęcie przez nią studiów w Konserwatorium Paryskim. Dlatego też pobierała lekcje domowe u Mademoiselle Peyronnet oraz poznawała zasady muzyki u organisty katedry wersalskiej Henri’ego Lamberta, jej mistrzem stał się jednak César Franck. Ponieważ Holmes chciała aby jej twórczość kompozytorska była traktowana poważnie, publikowała pod pseudoniemem Hermann Zenta. Stała się znana dzięki kompozycjom o politycznym wydźwięku, takim jak poematy symfoniczne Pologne oraz Irlande, a także dzięki napisanej z okazji Wystawy Światowej 1889 roku Ode triomphale na tysiąc dwustu wykonawców. Allegro feroce charakteryzuje charakter narracyjny, barwna instrumentacja i szerokoodechowe, zapadające w pamięć linie melodyczne.
Amerykańska pianistka i kompozytorka Amy Beach (1867-1944) jako cudowne dziecko podejmowała pierwsze próby kompozytorskie w wieku zaledwie czterech lat. Ta obdarzona słuchem absolutnym synestetyczka bardzo szybko zaczęła koncertować i odnosić sukcesy. Rodzinie doradzano wysłanie młodej adeptki sztuki pianistycznej do konserwatorium w Europie. Amy nie zdecydowała się jednak na ten krok i podjęła edukację u Ernsta Perabo, oraz Carla Bearmanna, który był uczniem samego Franza Liszta. Naukę teorii i kontrapunktu kontynuowała u Juniusa W. Hilla, jednak w z znacznej mierze, a zwłaszcza w zakresie orkiestracji, można ją uznać za samouka. Z uwagi na status społeczny po wyjściu za mąż za Henry’ego Harrisa Aubrey’a Beacha ograniczyła działalność koncertową, skupiając się wyłącznie na komponowaniu. Jej Symfonia e-moll op. 32 miała swoją premierę w 1896 roku i jest pierwszą symfonią skomponowaną i wydaną przez Amerykankę. Chociaż w symfonii można usłyszeć wyraźne wpływy Antonína Dvořáka, to Beach na tym etapie życia sceptycznie odnosiła się do wprowadzania do muzyki symfonicznej elementów muzyki rdzennych mieszkańców Ameryki a także afro-amerykańskich. Źródłem inspiracji dla symfonii, wymienianej najczęściej jako Gaelic Symphony, była muzyka celtycka, która wprowadzona została w drugiej części (Alla siciliana – allegro vivace) nadając jej specyficzną nutę nostalgii.
Każda z prezentowanych kompozytorek zmagała się z oczekiwaniami społecznymi, które często ograniczały dostęp do edukacji i możliwości rozwoju zawodowego. W czasie małżeństwa z Robertem Schumannem Clara urodziła dziewięcioro dzieci, co wymusiło długi przestój w jej trasach koncertowych. Amy Beach z uwagi na presję męża musiała ograniczyć działalność do dwóch koncertów publicznych w roku. Rodzina Augusty Holmès nie wyraziła zgody na podjęcie przez nią studiów. Ale to przecież nie wszystko. Dochodziły do tego problemy z wykonywaniem na bieżąco powstających dzieł – tylko jedna z czterech oper Holmès została wystawiona. Dziś wiele z kompozytorek pozostaje w zapomnieniu, a utwory tych, które można zaliczyć do znaczących osobowości doby romantyzmu, i tak nie znajdują miejsca w stałym repertuarze filharmonicznym. Być może przyszedł czas, by o obecność twórczości kobiet-kompozytorek na estradach koncertowych zadbać.
Koncertom towarzyszy wystawa Creative Woman w Zamku Królewskim w Niepołomicach. Malarstwo i rzeźbę prezentuje siedem artystek związanych ze Stowarzyszeniem Twórczym POLART – Renata Bonczar, Teresa Chomik, Małgorzata Mizia, Krystyna Nowakowska, Agata Poloczek, Kaja Solecka i Ewa Poradowska-Werszler.
Izabela Jutrzenka-Trzebiatowska
ORKIESTRA COLLEGIUM MUSICUM BONN oferuje wszystkim studentom Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn możliwość intensywnego poświęcenia się muzyce symfonicznej.
W ostatnich latach orkiestra wykonała m.in. suitę Szeherezada op. 35 Rimskiego-Korsakowa, VII Symfonię d-moll Dvořáka i Koncert fagotowy F-dur von Webera. Z upodobaniem muzycy wykonują dzieła epoki romantyzmu, ale ostatnio repertuar orkiestry poszerzył się także o nowsze, mniej znane utwory, takie jak II Symfonia Kurta Weilla czy Concert champêtre Poulenca. Orkiestra we współpracy z chórem Collegium Musicum Bonn uczestniczyła w projektach oratoryjnych, wykonując Mszę Es-dur Schuberta, a w 2023 roku oratorium Eliasz Mendelssohna. W trzech w pełni wyprzedanych koncertach w auli uniwersyteckiej udział wzięło ponad dwustu muzyków.
Założona w 1953 roku przez prof. dr. Emila Platena orkiestra Collegium Musicum Bonn występowała w kraju i za granicą, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Brazylii, Nowej Zelandii, we Włoszech i we Francji. Jako pierwsza orkiestra zachodnioniemiecka odbyła tournée koncertowe po Rumunii (1966). Na uwagę zasługuje także jej udział, jako jedynej orkiestry niemieckiej, w obchodach „V-Day” z okazji 50. rocznicy zakończenia wojny w Londynie. W trasie koncertowej w Korei w 2001 roku orkiestra koncertowała zarówno w Seulu w Korei Południowej, jak i w stolicy Korei Północnej, Pjongjangu. W ostatnim czasie orkiestra udała się w trasę do Włoch.
fot. Victor Rubow
Rebekka ZASTROW – po pomyślnym zdaniu egzaminów państwowych z nauczania muzyki Rebekka Zastrow kontynuuje studia w zakresie dyrygentury symfonicznej u prof. Alexandra Rumpfa w Hochschule für Musik und Tanz w Kolonii.
Już w wieku 16 lat, po ukończeniu szkolenia mentorskiego, prowadziła chóry, a później studiowała dyrygenturę chóralną m.in. u prof. Roberta Göstla, prof. Reinera Schuhenna i prof. Erika Sohna. W dziedzinie dyrygentury symfonicznej kształciła się początkowo u Michaela Bartha i Andreasa Winnena, a później Stephana Wehra i Arne Willimczika.
Podczas studiów w Conservatorio di Milano we Włoszech pobierała lekcje dyrygentury u Vittorio Parisiego, Pietro Miantiego i Sandro Satassiego. Doświadczenie zdobywała współpracując z profesjonalnymi zespołami (m.in. z Philharmonie Südwestfalen, Bergische Symphoniker, laVerdi Orchestra Sinfonica di Milano), a także uczestnicząc w krajowych projektach orkiestrowych. W październiku 2022 roku zainaugurowała wraz z Collegium Musicum Bonn uroczysty rok jubileuszowy.
fot. Victor Rubow
collegiummusicumbonn.de/orchester/dirigentgium musicum bonn
Izabela JUTRZENKA-TRZEBIATOWSKA – jest najlepiej znana z interpretacji muzyki Chopina, jak donosi Heilbronner Stimme: „to, że pianistkę i Chopina łączy specjalny rodzaj pasji, było łatwe do wysłyszenia w jej interpretacjach. Nie przeanalizowane, ale wciąż na głębokim poziomie przemyślane – takie wrażenie pozostawia jej gra”.
W 2019 roku ukazał się jej pierwszy album płytowy „Chopin” zawierający ulubione dzieła mistrza klawiatury. W czasie kryzysu wywołanego epidemią COVID-19 wzięła udział
w „International Solidarity Festival” zwracającym uwagę na dramatyczną sytuację osób przebywających w obozach dla uchodźców oraz zrealizowała nagrania walców kompozytorów XIX wieku (od Schuberta i Chopina po Griega i Szymanowskiego) dzięki stypendium Miasta Kraków oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wspólnie z przedsiębiorczymi muzykami, absolwentami wiedeńskiej BYOM Academy Berhnarda Kerresa zorganizowała Międzynarodowy Fesitwal nexTus, obejmujący koncerty ponad 60 artystów z 27 krajów.
Izabela Jutrzenka-Trzebiatowska ukończyła studia magisterskie w Akademii Muzycznej
w Krakowie w klasie fortepianu prof. Mirosława Herbowskiego oraz z teorii muzyki pod kierunkiem prof. Teresy Maleckiej, a następnie mistrzowskie studia podyplomowe w Akademii Muzycznej w Łodzi w klasie fortepianu prof. Mariusza Drzewickiego. W macierzystej uczelni obroniła z wyróżnieniem pracę doktorską „Walce wielkich romantyków w nurcie muzyki salonowej muzyki XIX wieku” napisaną pod kierunkiem dr hab. Małgorzaty Janickiej-Słysz, prof. AMKP.
Brała udział w znaczących festiwalach, takich jak Międzynarodowy Festiwal „Ung Klassik” w Norwegii (2013), 47. Festiwal Pianistyki Polskiej w Słupsku (2013), 19. Festiwal Kompozytorów Polskich im. Henryka Mikołaja Góreckiego (2016), IV Festiwal Muz Słowiańskich w Filharmonii im. H. Wieniawskiego w Lublinie (2017). Koncertuje w kraju i zagranicą: w Niemczech, Norwegii, Hiszpanii, we Francji, na Węgrzech, w Austrii, występując m.in. w Wiener Musikverein oraz Haus der Musik w Wiedniu. Rok 2018 rozpoczęła recitalem chopinowskim w Bibliotece Polskiej w Paryżu, gdzie otrzymała odznaczenie Mérite et Dévouement Français oraz srebrny medal Arts-Sciences-Lettres. Podczas czwartej edycji Międzynarodowego Festiwalu „Związki pomiędzy kulturą Południa a Północy” (2016) zagrała II Koncert fortepianowy f-moll Fryderyka Chopina z Sinfoniettą Cracovia pod batutą Tadeusza Strugały na Zamku Królewskim w Niepołomicach, a w 2018 roku wystąpiła ponownie, wykonując I Koncert fortepianowy e-moll tego samego kompozytora z orkiestrą kameralną Cracovie Ensemble pod dyrekcją Sebastiana Perłowskiego . Zaraz potem powtórzyła go wraz z Sinfonieorchester TH Köln pod batutą Andreasa Wiennena w Kolonii. W 2019 roku ponownie podjęła współpracę z Maestro Winnenem odbywając tournée wraz z Junge Kammerphilharmonie Freiburg wykonując Koncert fortepianowy C-dur Franciszka Lessla w Lublinie, Łańcucie, Krakowie i w Pradze w ramach Lubomirski Festival.
W 2022 roku podjęła współpracę z Bonner Jugendsinfonieorchester wykonując I Koncert fortepianowy C-dur Ludwiga van Beethovena w Bonn i Rheinbach, a w roku kolejnym III Koncert fortepianowy c-moll tego kompozytora podczas trasy koncertowej obejmującej koncerty na Zamku królewskim w Niepołomicach oraz w Filharmonii Krakowskiej.
Prowadzi kursy mistrzowskie w Hiszpanii (Pamplona, Logroño) i w Niemczech (Hamm).
www.izabela-jutrzenka-trzebiatowska.pl