Wykonawcy:

Orkiestra i Chór Filharmonii Krakowskiej

Michał Klauza – dyrygent

Magdalena Drozd – sopran

Yana Hurtova – alt

Bartłomiej Chorąży – tenor

Patryk Wyborski – baryton

Repertuar:

Wolfgang Amadeus Mozart – Requiem d-moll KV 626

W czasach Wolfganga Amadeusa Mozarta msze żałobne wykonywano publicznie wyłącznie zgodnie z ich sakralnym przeznaczeniem. Requiem nie mogło zabrzmieć jak dziś, w sali filharmonii – muzyka funeralna towarzyszyła ludziom jedynie w ich ostatniej drodze lub w czasie odprawianych w kościołach nabożeństw w intencji zmarłych. Okazją do powstania najsłynniejszego dzieła żałobnego wszechczasów, czyli Requiem d-moll KV 626 (1793), stała się śmierć dwudziestoletniej Anny – żony hrabiego von Walsegg-Stuppach, który anonimowo zamówił dzieło u Mozarta, chcąc wykonać je jako własne w kaplicy w swojej posiadłości pod Wiedniem.

Chociaż Mozart pisał Requiem z myślą o młodej hrabinie, okazało się, że tworzył je dla siebie – jak wiadomo, zmarł w trakcie pracy. Fragmenty nieukończonego dzieła zostały prawdopodobnie wykonane po raz pierwszy podczas mszy poświęconej pamięci Mozarta, na kilka dni przed planowanym terminem zaprezentowania ich światu przez hrabiego Walsegga. Przyczyna śmierci prawdziwego autora pozostaje do dziś tajemnicą, a Requiem – jedno z najwybitniejszych dzieł Mozarta – wzbudza do dziś tyle podziwu, ile kontrowersji. Do wzrostu jego popularności niewątpliwie przyczynił się film Miloša Formana z 1984 roku, utrwalający mit tajemniczych okoliczności powstania utworu. Chociaż pogłoski o otruciu wycieńczonego pracą nad Requiem kompozytora przez jego rywala, Antonio Salieriego, nie znalazły potwierdzenia, prawdopodobny wydaje się dramatyczny wyścig z czasem, który Mozart niestety przegrał. Przed gwałtowną śmiercią zdążył napisać zaledwie Introitus, część Kyrie i naszkicować kilka kolejnych fragmentów, od Dies irae po dwa odcinki Offertorium. Dzieło, za namową żony Mozarta, Konstancji, dokończył prawdopodobnie jeden z jego uczniów,

Franz Xaver Süsmayr, jednak ponieważ nie zasłużył się on w historii muzyki wartościowymi kompozycjami, niektórzy badacze poddają w wątpliwość jego współautorstwo lub rozważają przypuszczenie, iż posiłkował się autentycznymi szkicami Mozarta w większym stopniu, niż nam o tym wiadomo. Requiem – najbardziej „operowe” arcydzieło muzyki sakralnej – bywa także analizowane pod kątem wpływów wolnomularskich, o których obecności mają świadczyć m.in. obsada instrumentalna wykorzystująca typowe dla muzyki masońskiej rożki basetowe oraz tajemnica, otaczająca okoliczności powstania utworu i nagłego zgonu kompozytora.

W XVIII wieku, przy ówczesnym stanie medycyny, przedwczesna śmierć była zjawiskiem powszechnym. Nie dyskutowano z wyrokami boskimi i lękano się groźby mąk piekielnych. Zgodnie z kanonem myślenia obowiązującym w czasach mu współczesnych, Mozart w sekwencji Dies irae przedstawił przerażającą wizję Sądu Ostatecznego, a tymczasem sam pisał do ojca, że śmierć to „najlepsza przyjaciółka, która potrafi uspokoić i pocieszyć”. Wyprzedzając nawet w tej kwestii swoją epokę, z nadzieją myślał o wieczności, traktując ostatnią drogę jako klucz do prawdziwego szczęścia. Być może dlatego w opisywanym przez Schönberga niebie „obowiązującą muzyką jest Bach, ale kiedy aniołowie są sami, grają sobie Mozarta”.

Dorota Staszkiewicz

Michał KLAUZA - Dyrektor Artystyczny Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie (2015- 2025), kierownik muzyczny Opery i Filharmonii Podlaskiej (2013–2015), II dyrygent Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia (2009–2015). Był dyrygentem i zastępcą dyrektora muzycznego Welsh National Opera w Cardiff (2004–2008), gdzie przygotował i poprowadził wiele spektakli należących do kanonu światowej literatury operowej.

W grudniu 2011 roku poprowadził w Narodowej Operze Ukrainy w Kijowie Króla Rogera Karola Szymanowskiego w wersji koncertowej, przygotowanego jako finałowe wydarzenie Zagranicznego Programu Kulturalnego Polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. We wrześniu 2021 roku przygotował i poprowadził wraz z zespołami Opery Krakowskiej prapremierę opery Wanda Joanny Wnuk-Nazarowej. W 2019 roku w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej przygotował i pokierował muzycznie premierą wystawionej po raz pierwszy w Polsce operą Billy Budd Benjamina Brittena, a w roku 2023 na tejże scenie przygotował i dyrygował premierą Petera Grimesa tegoż kompozytora.

Występował z licznymi orkiestrami w kraju i za granicą. Koncertował we Francji, Niemczech, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Brazylii, Armenii, Korei Południowej i krajach Zatoki Perskiej. Współpracował z Operą Bałtycką, Operą Nova w Bydgoszczy, Teatrem Wielkim w Poznaniu, Operą Wrocławską, Operą Krakowską, Teatrem Wielkim - Operą Narodową w Warszawie (1998–2003).

W swoim dorobku artystycznym posiada szereg nagrań radiowych, telewizyjnych i streamingowych. Z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach dokonał pierwszej studyjnej rejestracji operetki Loteria na mężów Karola Szymanowskiego wydanej przez Polskie Radio i nominowanej do nagrody Fryderyk 2019. W dyskografii pod jego batutą znajduje się wiele albumów wydanych przez Agencję Muzyczną Polskiego Radia, DUX i inne wytwórnie płytowe, m.in. nagraną z Polską Orkiestrą Radiową operę Hagith Szymanowskiego (nagroda Fryderyk 2020 w kategorii: Album Roku, Muzyka Oratoryjna i Operowa), utwory symfoniczne Henryka Warsa, Msze Stanisława Moniuszki (nagroda Feniks 2020 Stowarzyszenia Wydawców Katolickich), operę Nędza uszczęśliwiona Macieja Kamieńskiego oraz płyty: Muzyka kompozytorów polskich XVIII i XIX wieku z Orkiestrą Polskiego Radia w Warszawie, Gubajdulina. Cisza i krzyż z Sinfonią Varsovią, Józef Zeidler – Nieszpory z Sinfoniettą Cracovią i Polskim Chórem Kameralnym (nominacja do nagrody Fryderyk 2021), Accordion Concertos z Chopin University Chamber Orchestra. W maju 2002 roku z zespołami Teatru Wielkiego - Opery Narodowej w Warszawie nagrał dla Polskiego Radia spektakl Król Roger Szymanowskiego, emitowany przez Międzynarodową Unię Radiową.

Dokonał szeregu nagrań muzyki do filmów m.in. do nagrodzonego IO Jerzego Skolimowskiego. Od 2016 do lutego 2022 roku był gościnnym dyrygentem Teatru Bolshoi w Moskwie, gdzie przygotował i poprowadził premiery Don Pasquale Gaetano Donizettiego oraz Idioty Mieczysława Weinberga; dyrygował także spektaklami: Eugeniusz Oniegin Piotra Czajkowskiego oraz Katarzyna Izmajłowa Dmitrija Szostakowicza. Współpracę zerwał po barbarzyńskim ataku reżimu putinowskiego na Ukrainę.

Od 2020 roku wykłada w Katedrze Dyrygentury Symfoniczno-Operowej UMFC w Warszawie.

Absolwent Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie dyrygentury symfoniczno-operowej Ryszarda Dudka oraz studiów podyplomowych w Konserwatorium im. Rimskiego-Korsakowa w Sankt Petersburgu w klasie Ilii Musina. Swoje umiejętności doskonalił na kursach mistrzowskich w Polsce, we Włoszech i w Holandii.

fot. P. Markowski

Magdalena DROZD - absolwentka Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie śpiewu solowego Agnieszki Monasterskiej. Swoje umiejętności wokalne doskonaliła na licznych kursach mistrzowskich m.in. u Mariusza Kwietnia, Ryszarda Karczykowskiego, Iwony Sobotki, Jolanty Janucik, Włodzimierza Zalewskiego, W. Zalewskiego. Dwukrotnie była stypendystką Fundacji Pro Musica Bona.

Interesuje się zarówno muzyką operową, co zaowocowało jej debiutem w 2019 roku partią Sekstusa w operze G.F. Haendla Juliusz Cezar, wystawionej przez Akademię Muzyczną w Krakowie pod batutą Paula Esswooda w reżuserii Błażeja Peszka); jak i kameralną, czego efektem jest III nagroda w Międzyuczelnianym Konkursie Duetów z pianistką Dominiką Grzybacz w 2016 roku. W dorobku artystycznym Magdaleny Drozd ważne miejsce zajmuje również muzyka rozrywkowa. Współpraca z kompozytorem Andrzejem Zaryckim umożliwiła jej udział, wspólnie z wybitnymi artystami Polskiej Sceny Muzycznej, w nagraniu Jubileuszowej płyty kompozytora Krajobraz Rzeczy Pięknych w 2013 roku oraz występy na koncertach Zaczarowane Radio Kraków organizowanych przez Fundację Anny Dymnej Mimo Wszystko. Śpiewaczka na stałe związana jest z Chórem Filharmonii Krakowskiej oraz z Chórem Polskiego Radia, z którymi występuje na prestiżowych festiwalach, m.in. Opera Rara, Sacrum Profanum, Warszawska Jesień.

fot. A. Monasterska

Bartłomiej CHORĄŻY – Absolwent Akademii Muzycznej w Krakowie (obecnie im. K. Pendereckiego) w klasie śpiewu solowego Jacka Ozimkowskiego. Swój warsztat wokalny doskonali, współpracując z Dariuszem Grabowskim. Brał udział w mistrzowskich kursach interpretacji i wykonawstwa polichóralnej muzyki barokowej, prowadzonych przez Josa Van Veldhovena.

W swoim dorobku artystycznym posiada między innymi występy w Weselu Figara W.A. Mozarta, Rigoletcie i Traviacie G. Verdiego na Międzynarodowym Festiwalu Bursztynowym – Opera Europy, w Filharmonii Kaliningradzkiej oraz Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku. Brał udział w wielu festiwalach, w tym również o randze międzynarodowej, takich jak: Festiwal Musica Poetica, Misteria Paschalia, Actus Humanus, Rossini in Wildbad Festival, Royal Opera Festival, Muzyczny Festiwal w Łańcucie, Salezjańskie Lato, Festiwal Muzyki Filmowej w Krakowie, czy wielokrotnie w Międzynarodowym Festiwalu im. G.G. Gorczyckiego – prezentując wraz z Cracow Royal Singers muzykę polskich mistrzów baroku. Na stałe współpracuje z różnymi zespołami muzyki dawnej w całej Polsce, jak m.in. Zespół Muzyki Dawnej Diletto czy Capella Virdimontana.

Od 2012 roku jest artystą Chóru Filharmonii im. K. Szymanowskiego w Krakowie. Z powodzeniem śpiewa zarówno chóralne, jak i solowe partie wokalne, nieustannie poszerzając swój repertuar. W jego solowym portfolio widnieją m.in. pozycje, takie jak: Sigismondo G. Rossiniego, Weihnachtsoratorium J.S. Bacha, Mesjasz G.F. Haendla, Requiem d-moll, Msza Koronacyjna W.A. Mozarta i wiele innych.

Członek Męskiego Zespołu Wokalnego Filharmoników Krakowskich, od 2016 roku współpracuje również z Oktetem Wokalnym Octava Ensemble. Jest współzałożycielem zespołu wokalnego Cracow Baroque Consort.

Występował pod batutą znakomitych dyrygentów, takich jak Alexander Liebreich, Ola Rudner, Krzysztof Penderecki, Gabriel Chmura, Evgen Savchuk, Helmuth Rilling, Roland Bader, Łukasz Borowicz, Jacek Kaspszyk, Sirkka-Liisa Kaakiknen-Pilch, Jos Van Veldhoven.

fot. S. Dudek

Patryk WYBORSKI – baryton. Absolwent Akademii Muzycznej w Katowicach w klasie Adama Szerszenia, zdobywca nagród i wyróżnień na polskich oraz międzynarodowych konkursach muzycznych (m.in. X Ogólnopolski Konkurs Wokalny im. Ludomira Różyckiego w Gliwicach, III oraz IV Międzynarodowy Konkurs Solowej Wokalistyki Sakralnej Ars et Gloria w Katowicach, IV Międzynarodowy Konkurs Wokalistyki Operowej im. Adama Didura w Bytomiu). Posiada w swoim dorobku kilkadziesiąt pieśni, partii oratoryjno-kantatowych oraz takie role operowe, jak Miecznik z opery Straszny dwór S. Moniuszki, Conte Almaviva z opery Wesele Figara W.A. Mozarta, Car I z opery Ubu Król K. Pendereckiego, Arcykapłan z opery Czarodziejski flet W.A. Mozarta, Lekarz z opery Hagith K. Szymanowskiego czy Ping z opery Turandot G. Pucciniego, które wykonywał m.in. w Operze Śląskiej w Bytomiu czy Operze Krakowskiej.

Występował jako solista oraz członek zespołów wokalnych w ramach wielu krajowych i zagranicznych festiwali, takich jak m.in. Lubomirski Festival, Festiwal Muzyki Polskiej w Krakowie, Festiwal 4 Tradycji w Krakowie, Międzynarodowy Festiwal TRANS/MISJE w Koszycach (Słowacja) czy Chopin Festival w Gaming (Austria). Koncertował z takimi dyrygentami, jak Łukasz Borowicz, Daniel Oren, Paul Esswood, Antonino Fogliani, Tomasz Tokarczyk, Tadeusz Kozłowski, Alexander Humala, Mirosław Jacek Błaszczyk czy José Miguel Pérez-Sierra.

Występował oraz regularnie współpracuje z Filharmonią Śląską, Filharmonią Zabrzańską, Filharmonią Podkarpacką, Filharmonią Warmińsko-Mazurską, Śląską Orkiestrą Kameralną, Operą Krakowską, Operą Śląską w Bytomiu oraz Zespołem Śpiewaków Miasta Katowice Camerata Silesia. Od 2021 roku artysta Chóru Filharmonii Krakowskiej.

fot. J. Gawdzik