Wykonawcy:

Orkiestra i Chór Filharmonii Krakowskiej

Chór Chłopięcy i Dziewczęcy Filharmonii Krakowskiej
Ukraiński Chór Dziecięcy Filharmonii Krakowskiej

Alexander Humala – dyrygent

Ivo Pogorelich – fortepian

Piotr Piwko – chórmistrz

Lidia Matynian – przygotowanie Chóru Chłopięcego i Dziewczęcego
Olena Yatskulynets – przygotowanie Ukraińskiego Chóru Dziecięcego

Repertuar:

Krystyna Moszumańska-Nazar – Exodus na orkiestrę i taśmę

Joanna Wnuk-Nazarowa – Gloria /prawykonanie/
* * *

Fryderyk Chopin – II Koncert fortepianowy f-moll op. 21

Koncert z przerwą, czas trwania ok. 2 godz.

Spotkanie z Joanną Wnuk-Nazarową i Danielem Cichym.

Godz. 18.00, Sala Złota, wstęp wolny

Poruszyć słuchacza

Taką twórczą dewizą kierowała się Krystyna Moszumańska-Nazar: 5 września 2024 roku minęła setna rocznica jej urodzin.

W żywiole orkiestry

Krystyna Moszumańska-Nazar (1924-2008). Była wzorem twórcy dynamicznego, poszukującego i obecnego w życiu muzycznym. Jej postawa wyróżniała się odwagą: będąc w Turcji, zaryzykowała lot balonem, a wchodziła już wówczas w czas stylu „późnego”. Exodus na orkiestrę symfoniczną i taśmę pochodzi z roku 1964 – dwa lata później wyróżniony został na Konkursie Kompozytorek w Mannheim. To utwór „krótki, jednoczęściowy, ale o wyraźnej trójfazowej budowie. Jest ona skontrastowana pod względem wyrazowym” – tłumaczyła autorka. I dodała, że chciała w nim „dać jakby kompendium koncertu na orkiestrę”, z momentami i dramatycznymi, i lirycznymi. Kompozycja rodziła się w okresie nazwanym przez nią „sonorystyczno-eksperymentalnym”.

Dla Filharmonii w Krakowie

Gloria na orkiestrę symfoniczną, chór mieszany i chór dziecięcy Joanny Wnuk-Nazarowej (ur. 1949) powstała na zamówienie Filharmonii Krakowskiej w związku z jubileuszowym 80-tym sezonem artystycznym. Dramaturgia utworu powstaje z symbolicznego przeciwstawienia Nieba („anielskie” głosy dzieci) i Ziemi, zyskując wymowę quasi-teologiczną. Obecne czasy nie sprzyjają muzyce wyłącznie wzniosło-radosnej i chwalebnej – wyznała kompozytorka. Dlatego do kanonicznego tekstu liturgicznego Glorii, chcąc uczynić przesłanie aktualnym dla współczesnego człowieka, dodała ważne słowa zaczerpnięte z Agnus dei: „dona nobis pacem” („daj nam pokój”). Przypieczętowuje je tonacja Es-dur, wybrzmiewająca w zakończeniu, która w historii muzyki zyskała znaczenie boskie i mistyczne, nie tylko heroiczne.

Kształt miłości 

„Bo ja już … mam mój ideał, … który mi się śni, na którego pamiątkę stanęło adagio [Larghetto] do mojego Koncertu” – zwierzał się Fryderyk Chopin w liście do Tytusa Woyciechowskiego, 3 października 1829 roku. Koncert f-moll, o nim mowa, pierwszy z dwóch Chopinowskich (wydany jako drugi), uskrzydlony został pierwszą miłością – do Konstancji Gładkowskiej. Pianistyczna faktura ukształtowana tu jest poprzez wirtuozerię stylu brillant, jednak podporządkowanego sile muzycznego wyrazu. A nikt tak jak Chopin, poeta fortepianu i kolorysta, klawiszy nie dotykał, choć zarazem potrafił piorunować na klawiaturze i pięścią uderzyć w klawisze. Lubił też tańczyć: w finale odzywają się i kujawiak, i mazur – w splocie mazurkowym. Zanim Koncert f-moll wykonany został przez kompozytora w Teatrze Narodowym w Warszawie 17 marca roku 1830 roku, wybrzmiał w scenerii salonu rodziny Chopinów, w odsłonie kameralnej. Wydany został w roku 1836 – z dedykacją dla Delfiny Potockiej. 

Małgorzata Janicka-Słysz 

 Ivo POGORELICH urodził się w 1958 roku w Belgradzie, w rodzinie o muzycznych tradycjach. Naukę gry na fortepianie rozpoczął w wieku 7 lat pod kierunkiem ojca – muzyka, a mając lat 10, zadebiutował solowym koncertem. Będąc wybitnie utalentowanym, kontynuował edukację w Moskwie, gdzie spędził kolejne dziesięć lat, studiując w Konserwatorium im. Czajkowskiego. Radykalna zmiana w jego rozwoju artystycznym nastąpiła po spotkaniu wybitnej gruzińskiej pianistki i nauczycielki, Alisy Kezeradze, z którą nawiązał intensywną i owocną współpracę zawodową w latach 1976–1996. Należała ona do zachodniej szkoły rosyjskiej, wywodzącej się od L. van Beethovena i F. Liszta, i zachęciła Pogorelicha do odnalezienia swojego miejsca w historycznej konstelacji światowej pianistyki.

Ivo Pogorelich zaczął odnosić pierwsze znaczące sukcesy po wygraniu państwowego konkursu w Zagrzebiu w 1975 roku, co zaowocowało dwumiesięcznym tournée po USA. Zwrócił też na siebie uwagę w 1980 roku jako laureat prestiżowego Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego w Montrealu. W tym samym roku artysta wziął również udział w X Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie, z którego został wyeliminowany przed rundą finałową. Ta kontrowersyjna decyzja wywołała niezadowolenie niektórych członków jury, którzy opuścili konkurs na znak protestu. Martha Argerich, nie mogąc zgodzić się z decyzją, uznając Pogorelicha za wielki muzyczny talent, również zdecydowała się odejść z jury.

Na fali ogromnego zainteresowania, jakie wzbudził podczas Konkursu Chopinowskiego dzięki swoim niekonwencjonalnym interpretacjom, zdumiewającej technice i nowatorskiemu podejściu do interpretacji zapisów partyturowych, Pogorelich zyskał uznanie jako pianista o wyjątkowych możliwościach, a przede wszystkim współczesnym myśleniu. Odpowiadając na zaproszenia wielu prestiżowych ośrodków koncertowych, artysta rozpoczął intensywną serię koncertów w Europie, Ameryce Północnej, Australii i Japonii. Po debiucie w nowojorskiej Carnegie Hall w 1981 roku były kolejne nadzwyczajne recitale na najważniejszych scenach muzycznych świata, a także występy u boku renomowanych zespołów orkiestrowych, takich jak Filharmonicy Wiedeńscy, Filharmonicy Berlińscy, Londyńska Orkiestra Symfoniczna, Bostońska Orkiestra Symfoniczna, Orkiestra Symfoniczna w Chicago, Filharmonia Nowojorska, Filharmonia w Los Angeles, Tonhalle, Cocertgebouw i in.

W sezonie artystycznym 2018/2019, świętując swoje 60. urodziny oraz 40-lecie kariery zawodowej, Pogorelich odbył światowe tournée, prezentujące jego legendarną interpretację Gaspard de la Nuit M. Ravela. NHK – japońska telewizja publiczna, zrealizowała pełnometrażowy film dokumentalny poświęcony artyście, który zarejestrowany został w historycznym kompleksie świątynnym w mieście Nara, obchodzącym w tym samym roku 20-lecie wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Po dwóch latach realnych strat wywołanych w branży muzycznej przez pandemię covid-19, Pogorelich powrócił z nowymi siłami do Warszawy, zadebiutował na deskach Elbphilharmonie w Hamburgu oraz w Sali Koncertowej im. Pierre’a Bouleza w Filharmonii Paryskiej (ze strony której otrzymał stałe zaproszenie do dorocznych występów), ponownie koncertował także w Stanach Zjednoczonych.

W 2024 roku artysta powrócił po 20 latach do amsterdamskiej Concertgebouw, aby zaprezentować recital Chopinowski. Występ, który natychmiast został wyprzedany, powtórzony będzie w listopadzie 2025 roku. W maju tego roku Pogorelich będzie gościem Festiwalu im. Marthy Argerich w Hamburgu, gdzie jako jedyny artysta wystąpi z pełnym recitalem. W 2026 roku pianista wykona jeden z dwóch koncertów Chopina wraz z Marthą Argerich w ramach projektu będącego hołdem dla Claudio Abbado w Paryżu. 

Oprócz swojej czterdziestoletniej bogatej i zróżnicowanej kariery zawodowej i obecności na światowych scenach koncertowych, Ivo Pogorelich jest również zaangażowany społecznie, głównie w działalność humanitarną i pomoc na rzecz młodych artystów. Aby móc wspierać młodych muzyków, Pogorelich założył Fundusz dla Młodych Muzyków w Zagrzebiu w 1986 roku, a także zaangażował się w inicjatywy mające na celu promowanie artystów będących na początku ich drogi zawodowej, takie jak m.in. Międzynarodowy Festiwal Muzyczny swojego imienia w Bad Wörishofen (Niemcy) zapoczątkowany w 1989 roku, czy Międzynarodowy Solowy Konkurs Pianistyczny im. Ivo Pogorelicha w Pasadenie w USA, ustanowiony w 1993 roku. Za swoje wszechstronne zaangażowanie w promowanie najwyższych wartości kultury, sztuki i edukacji na arenie międzynarodowej artysta, jako pierwszy muzyk klasyczny, otrzymał w 1988 roku zaszczytny tytuł Ambasadora Dobrej Woli UNESCO. W 2016 roku odbyła się pierwsza edycja Manhattan International Music Competition w nowojorskiej Carnegie Hall – Ivo Pogorelich został mianowany honorowym przewodniczącym tego konkursu, a główna nagroda nosi jego imię.

Współpracując na wyłączność z wytwórnią Deutsche Grammophon w latach 1981–1998, pianista wydał obszerną dyskografię, obejmującą 14 albumów i 3 nagrania wideo z interpretacjami utworów o szerokim zakresie stylistycznym, od muzyki kompozytorów barokowych po twórczość artystów XX wieku. Te niezwykłe wydawnictwa o wartości antologicznej i kultowym statusie w muzyce klasycznej wkrótce po ukazaniu się box setu z kompletem nagrań Pogorelicha w 2015 roku, zostały nagrodzone prestiżową francuską nagrodą Diapason d'Or. W sierpniu 2019 roku, nakładem wytwórni SONY, ukazało się pierwsze od 20 lat studyjne nagranie artysty, które uplasowało się na najwyższych miejscach europejskich list bestsellerów muzyki klasycznej. 

Partner koncertu:

Wydawcą utworów Joanny Wnuk-Nazarowej i Krystyny Moszumańskiej-Nazar jest Polskie Wydawnictwo Muzyczne