Wykonawcy:

Orkiestra i Chór Filharmonii Krakowskiej

Antoni Wit – dyrygent

Izabela Matuła – sopran

Anna Bernacka – mezzosopran

Piotr Piwko - chórmistrz

Repertuar:

Gustav Mahler - II Symfonia c-moll Zmartwychwstanie     

Koncert bez przerwy, czas trwania ok. 1,5 godz. 

„Zmartwychwstaniesz!”

Idea wieczności w II Symfonii Gustava Mahlera

II Symfonia c-moll „Zmartwychwstanie” Gustava Mahlera rodziła się w latach 1888-1894; prawykonana została 13 grudnia 1895 roku w Berlinie pod dyrekcją kompozytora. Ujęta jest w cykl pięcioczęściowy, u którego podłoża znalazły się filozoficzno-teologiczne rozważania o życiu i śmierci. Muzyka części pierwszej – Allegro maestoso – nastrojona została na ton żałobny (jej pierwotny tytuł to Święto umarłych). Pierwotnie miała być autonomicznym poematem symfonicznym Totenfeier (‘Nabożęństwo żałobne’), zainspirowanym czwartą częścią Dziadów Adama Mickiewicza, znaną Mahlerowi z niemieckiego przekładu Siegfrieda Lipinera. W części drugiej, Andante moderato, o charakterze intermezza, kompozytor ewokuje nastrój reminiscencyjny, odwołując do przeżytych radości, dlatego korzysta z idiomatyki austriackiego Ländlera. Część trzecia to scherzo o rysach mrocznych i zarazem groteskowo-ironicznych. Mahler stosuje tu strategię autocytacji, tak charakterystyczną dla jego stylu indywidualnego: przywołuje swoją własną pieśń – Kazanie Świętego Antoniego do ryb. Część czwarta – Urlicht (‘Praświatło’) – przeznaczona została na alt i orkiestrę w jej wariancie skameralizowanym. Przynosi tekst z ulubionego przez Mahlera zbioru poezji ludowej Des Knaben Wunderhorn (‘Cudowny róg chłopca’). Znaczące stają się umuzycznione słowa: „Jestem od Boga i chcę wrócić do Boga! Dobry Bóg da mi trochę światła, oświeci mnie ku wiecznemu, błogosławionemu życiu!”

W części piątej – najdłuższej, przeznaczonej na sopran i alt, chór oraz ponownie wielką orkiestrę symfoniczną – kompozytor wykorzystał odę Die Auferstehung (‘Zmartwychwstanie’) z cyklu Geistliche Lieder Friedricha Klopstocka (1724-1803), dopełniając jej wymowę o swoje strofy poetyckie. Muzyka wywiedziona tu zostaje z aury przeczucia śmierci: nadchodzi Sąd Ostateczny – zwiastują go symbolicznie dwa tam-tamy; przywoływana jest także chorałowa sekwencja Dies irae (‘Dzień gniewu’). Niebiański chór obwieszcza powszechne zmartwychwstanie: wszystkich ogarnia miłość, następuje apoteoza wieczności. Przesłanie Mahlera, wyrażone poprzez tekst Klopstocka, staje się szczególnie mocne: „Zmartwychwstaniesz!”. Celem egzystencji człowieka jest życie wieczne.

Małgorzata Janicka-Słysz

Antoni WIT - dyrygent honorowy Filharmonii Krakowskiej oraz dyrektor artystyczny Orquesta Sinfónica de Navarra w Pampelunie. Wcześniej kierował zespołami Filharmonii Pomorskiej (1974–77), Orkiestrą i Chórem Polskiego Radia i Telewizji w Krakowie (1977–83), Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach (1983–2000), Orquesta Filarmónica de Gran Canaria (1987–92). W latach 2002–2013 sprawował funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego Filharmonii Narodowej w Warszawie.

W trakcie swej działalności w Filharmonii Narodowej poprowadził z jej zespołami ponad 450 koncertów (w tym 215 za granicą) i nagrał ponad 50 płyt (w tym niemal 40 dla wytwórni NAXOS).

Absolwent krakowskiej Wyższej Szkoły Muzycznej (obecnie Akademia Muzyczna), gdzie studiował w klasie dyrygentury u Henryka Czyża oraz kompozycji u Krzysztofa Pendereckiego. Równolegle ze studiami muzycznymi kształcił się na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Muzyczną edukację kontynuował w paryskiej École Normale de Musique oraz u Nadii Boulanger.

Karierę muzyczną rozpoczął jako asystent Witolda Rowickiego w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Po otrzymaniu II nagrody na Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. Herberta von Karajana w Berlinie (1971) został asystentem patrona konkursu.

Występował niemal we wszystkich ośrodkach muzycznych Europy, Azji, Australii i obu Ameryk. Współpracował z takimi zespołami jak Berliner Philharmoniker, Staatskapelle Dresden, Tonhalle-Orchester Zürich, Royal Philharmonic, Philharmonia Orchestra, BBC Symphony Orchestra, Orchestre Symphonique de Montréal, Orchestra dell’Accademia di Santa Cecilia, Orchestre de la Suisse Romande, NHK Symphony Orchestra, Filharmonia Petersburska. W maju 2009 roku, wraz z Orkiestrą Symfoniczną Radia Czeskiego zainaugurował 64. Festiwal Praska Wiosna. W ostatnich sezonach prowadził m.in. orkiestry La Scali w Mediolanie, Budapest Festival Orchestra, Santa Cecilia w Rzymie, Staatskapelle Dresden, Berner Symphoniker, China Philharmonic (Pekin), Shanghai Symphony Orchestra, Denver Symphony Orchestra, New Zealand Symphony Orchestra, Yomiuri Nippon SO (Tokio), Nagoya Philharmonic, orkiestrę Teatro Colón (Buenos Aires), Royal Philharmonic Orchestra (na festiwalu Montreux), orkiestry w Liège, Brukseli, Trondheim, Zagrzebiu, Bilbao i Barcelonie. Jesienią 2012 roku przewodniczył jury Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach. W sierpniu 2013 roku wystąpił na słynnym festiwalu BBC Proms w Londynie z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Narodowej, a we wrześniu 2013 roku dyrygował orkiestrą Berliner Phliharmoniker i Chórem Filharmonii Narodowej w Berlinie. 3 października 2015 w ramach dnia zatytułowanego Total Immersion Henryk Górecki dyrygował w Londynie orkiestrą BBC prowadząc wieczorny koncert złożony z utworów Góreckiego, natomiast w kwietniu 2016 dyrygował Cleveland Orchestra.

Jego nagrania (ponad 200 albumów płytowych) otrzymały liczne nagrody fonograficzne, w tym m.in. Grammy Award 2013 oraz sześć innych nominacji do tej nagrody, Diapason d’Or i Grand Prix du Disque de la Nouvelle Académie, Cannes Classical Award, Choc, ICMA, cztery polskie nagrody „Fryderyk”. Zarejestrował wiele dzieł polskich kompozytorów, takich jak: Paderewski, Wieniawski, Karłowicz, Szymanowski, Lutosławski, Penderecki, Kilar, jak również utwory należące do kanonu światowej literatury muzycznej – m.in. przyjęte z wielkim uznaniem krytyków interpretacje dzieł Mahlera i R. Straussa. W ostatnim czasie zarejestrował utwory Moniuszki, Góreckiego, Weinberga, Brahmsa i Dvořáka. Nagrał komplet dzieł Chopina na fortepian z orkiestrą z Kun Woo Paikiem i Orkiestrą Filharmonii Narodowej, a z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia – koncerty Prokofiewa. Należy do nielicznego grona artystów, których płyty sprzedano w łącznym nakładzie niemal pięciu milionów egzemplarzy.

Antoni Wit prócz aktywności koncertowej prowadził również działalność pedagogiczną jako profesor dyrygentury Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, a jego studenci zdobywają najwyższe laury w polskich i międzynarodowych konkursach muzycznych.

fot. J. Multarzyński

Izabela MATUŁA – sopran. Ukończyła studia wokalno-aktorskie w Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie; studiowała również teorię muzyki, kompozycję i dyrygenturę. Uczestniczyła w licznych kursach wokalnych i mistrzowskich. Po zakończeniu studiów kontynuowała naukę śpiewu u Neila Semera w Nowym Jorku, a obecnie doskonali swoje umiejętności wokalne pod okiem Dariusza Grabowskiego. Laureatka wielu międzynarodowych konkursów wokalnych, takich jak: Deutsches Lied Wettbewerb-Sommerakademie Prague–Budapest–Wien (I nagroda), Międzynarodowy Konkurs Sztuki Wokalnej im. Ady Sari (II nagroda), Oper Schloss Laubach (I nagroda) oraz Wilhelm Stenhammar International Singing Competition (III nagroda). Reprezentowała również Polskę w konkursie BBC Singer of the World w 2009 roku, w którym doszła do półfinału.

Jej szeroki repertuar sceniczny obejmuje główne partie sopranowe w operach włoskich, takich jak: Aida, Trubadur (m.in. Nationaltheater Mannheim, 2019, 2020; Landestheater Linz, 2020), Leonora w Mocy przeznaczenia (Opera we Frankfurcie, 2022; Teatr Wielki - Opera Narodowa, 2023), Luisa Miller, Otello, Stiffelio, Bal maskowy Verdiego, Madame Butterfly (m.in. Mannheim, 2019), Siostra Angelica, Tosca (m.in. Deutsche Oper am Rhein w Düsseldorfie), Turandot (partia Liù), i Cyganerii (partia Mimì, ABAO Bilbao Opera) Pucciniego, Medea Cherubiniego (Teatr Wielki - Opera Narodowa, 2024), La Wally Catalaniego (Theater an der Wien, 2021; produkcja zarejestrowana na DVD), a także role Mozartowskie, jak Hrabina w Weselu Figara czy Donna Elvira w Don Giovannim. W sezonie 2022/2023 zadebiutowała w Bayerische Staatsoper w Monachium jako Cio-Cio-San w Madame Butterfly oraz jako Tosca w Innsbrucku i Grange Park Opera w Surrey (Wielka Brytania). Specjalizuje się również w repertuarze niemieckim i słowiańskim, obejmującym m.in.: Lohengrina Wagnera, Mazeppę i Eugeniusza Oniegina Czajkowskiego (Linz, 2018), Katię Kabanową Janáčka, Dalibora Smetany (Frankfurt, 2019), Švanda dudàka Weinbergera (Teatro Massimo w Palermo, 2014). W jej dorobku znajdują się również partie w takich operach, jak: Cardillac Hindemitha, Barbara Radziwiłłówna Jareckiego, Konsul Menottiego, Salome R. Straussa, Peter Grimes Brittena i Opowieści Hoffmanna Offenbacha.

Artystka często występuje także w repertuarze oratoryjnym obejmującym: Requiem Verdiego, Stworzenie świata Haydna, IX Symfonia Beethovena, Ein Deutsches Requiem Brahmsa, Stabat Mater Szymanowskiego i większość partii sopranowych w dziełach Krzysztofa Pendereckiego. Jako solistka gościnnie występowała w wielu salach koncertowych na całym świecie, m.in. w: Simón Bolívar Concert Hall w Caracas, Berliner Konzerthaus, Doha Concert Hall, Teatrze Maryjskim w Petersburgu, Darmstadt Konzerthaus, Musikverein Graz, Filharmonii Narodowej w Warszawie, Het Concertgebouw w Amsterdamie oraz Müpa w Budapeszcie. Obecnie jest związana z agencją IMG Artists London.

fot. Karpati&Zarewicz 

Anna BERNACKA – artystka wszechstronna. W swoim repertuarze posiada ponad 50 partii operowych. Jest także cenioną wykonawczynią muzyki oratoryjno-kantatowej od muzyki dawnej po najnowszą. Debiutowała w 2006 roku w Oldenburgisches Staatstheater jako Driada w Ariadnie na Naxos Straussa.

Występuje zarówno na scenach polskich teatrów operowych: w Białymstoku, Gdańsku, Krakowie, Poznaniu, Łodzi, Szczecinie i Warszawie, w tym Teatru Wielkiego – Opery Narodowej i Warszawskiej Opery Kameralnej, jak i na scenach europejskich, m. in. : Komische Oper w Berlinie i Staatsoper Stuttgart. W latach 2007–2017 związana z Operą Wrocławską, gdzie wykonywała m.in. partie Octaviana w Kawalerze srebrnej róży R. Straussa, Cherubina w Weselu Figara, Dorabelli w Così fan tutte i Donny Elviry w Don Giovannim Mozarta, Niklasa w Opowieściach Hoffmanna Offenbacha, Rosiny w Cyruliku sewilskim Rossiniego, Jadwigi w Strasznym dworze Moniuszki, Maryny Mniszek w Borysie Godunowie Musorgskiego, Maddaleny w Rigoletcie Verdiego czy Księcia Orlofskiego w Zemście nietoperza J. Straussa.

Współpracuje ponadto z Filharmonią Narodową, Podlaską, Dolnośląską, Śląską, Wrocławską, Łódzką, Bałtycką i Podkarpacką oraz z Filharmonią Kameralną w Łomży, a także z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach, Polską Orkiestrą Radiową, orkiestrą Capella Cracoviensis, Sinfonietta Cracovia, Mitteldeutsche Kammerphilharmonie, Musicae Antiquae Collegium Varsoviense. Jej wykonań można było wysłuchać w ramach licznych festiwali, takich jak Wielkanocny Festiwal im. Ludwiga van Beethovena czy Festiwal Mozartowski w Warszawie.

W swojej karierze miała okazję pracować z wybitnymi reżyserami, jak Mariusz Treliński, Keith Warner, Ivo van Hoeve, David Pountney, Christopher Alden, Willy Decker, Moshe Leiser, Patrice Caurier, Lydia Steier, Benedict Andrews, Christoph Marthaler, Laco Adamik, Waldemar Zawodziński, oraz dyrygentami, w tym z, Partickiem Fournillierem, Stefanem Solteszem, Konradem Junghanelem Friedrichem Heiderem, Benjaminem Baylem, Keri Lynn-Wilson, Stefano Montanarim, Andriyem Yurkevych, José Marią Florêncio, Carlo Montanarim, Bassemem Akkikim, Stevenem Sloanem, Jackiem Kaspszykiem, Tadeuszem Kozłowskim, Jerzym Maksymiukiem, Łukaszem Borowiczem, Michałem Klauzą, Wojciechem Semerau-Siemianowskim.

Jest finalistką i laureatką wielu międzynarodowych konkursów wokalnych, m.in. Konkursu im. Stanisława Moniuszki w Warszawie, Konkursu im. Antonína Dvořáka w Karlowych Warach oraz Konkursu im. Haliny Halskiej-Fijałkowskiej we Wrocławiu. W 2015 roku zdobyła Teatralną Nagrodę Muzyczną im. Jana Kiepury w kategorii „najlepsza śpiewaczka” (rola w nowej inscenizacji Kawalera srebrnej róży), a w 2017 roku premierowej Goplanie Żeleńskiego z jej udziałem przyznano statuetkę International Opera Awards. W 2021 i 2023 roku została laureatką programu „Scena dla muzyki polskiej”. Artystka od kilku lat intensywnie zajmuje się działalnością pieśniarską. Odkrywa i nagrywa utwory zapomnianych twórców polskich. W 2023 roku jej płyta z pieśniami Mieczysława Weinberga otrzymała nominację do Fryderyka.

Kształciła się we wrocławskiej Akademii Muzycznej w klasie śpiewu solowego Ewy Czermak oraz hanowerskiej Hochschule für Musik und Theater w klasie Carol Richardson-Smith. Uczestniczyła ponadto w kursach tak znakomitych pedagogów, jak Teresa Berganza, Christa Ludwig, Teresa Żylis-Gara, Helena Łazarska i Ryszard Karczykowski.

fot. Karpati&Zarewicz