Wykonawcy:

Klezmorim Trio:
Karolina Stasiowska – altówka i śpiew

Marcin Wiercioch – akordeon

Piotr Południak – kontrabas

Repertuar:

ניגון          

דאָס קעלבל      

די מעזינקע אויסגעגעבן           

ערשטער וואַלס           

אידישע מאמע       

אלע ברידער        

אוקרייניש טאַנצן            

טרינק ברידער          

אין געטא            

האָפּ! מיינע הומענטאשן           

הבה נגילה            

טומבאַלאַלאַיקאַ            

רבקה            

ביי מיר            

אַז דער רעבע     

Tłumaczenie tytułów:
Nigun - Kazimierz

Dona, dona

Di mezinke ojsgegejbn

Erszter Waltz

Jidisze Mame

Ale Brider

Kołomyjka

Trink Bruder

In geto

Hop! meine hamentashen

Hava Nagila

Tumbalalajka

Rebeka

Bai Mir

Az der Rebbe      

Tradycja żydowska

Świadectwem znaczącej roli Żydów w tysiącletniej historii Polski są liczne wciąż pozostałości kultury materialnej, ale także źródła historyczne. Wpływy kultury żydowskiej obecne są w naszej literaturze, malarstwie, teatrze, filmie i w muzyce. Wystarczy wymienić nazwiska wybitnych dwudziestowiecznych pisarzy polskich proweniencji żydowskiej- Tuwima, Słonimskiego, Leśmiana, Schulza, Stryjkowskiego, Brandstaettera, w których twórczości w mniejszym lub większym stopniu przewijały się wątki związane z żydowską religią, mistyką, historią i obyczajami. Polscy Żydzi jako wirtuozi, dyrygenci i kompozytorzy odegrali także ogromną rolę w rozwoju polskiej muzyki (Rubinstein, Szpilman, Tansman, Palester Fitelberg). Do grona największych reżyserów światowych należy wychowanek łódzkiej „filmówki” – Roman Polański – jako dziecko świadek zagłady Żydów w krakowskim getcie. Z perspektywy żydowskiej Polska zakotwiczona jest w świadomości wielu Żydów poprzez wielką literaturę Issaaca Bashevisa Singera (np. popularny musical „Jentl”, oparty na bazie jego opowiadania) , żyje w legendach i podaniach, wspomnieniach rodzinnych, a także we wciąż żywych tradycjach religijnych, które rozwinęły się na terenie Rzeczypospolitej. Mroczny cień Holokaustu tragicznie rzutuje na pamięć o wielowiekowej obecności Żydów w Polsce; jedni chcieliby widzieć ją tylko w jasnych barwach, eksponując te pozytywne elementy historii, które pozwalają uznać I Rzeczpospolitą za „Paradisus Judeorum”, inni eksponują ciemne strony wielowiekowej koegzystencji (uprzedzenia, dyskryminacja). Bezsprzecznie jednak oba narody i kultury w okresie wielowiekowej bliskości (mimo gettoizacji Żydów) wywarły na siebie olbrzymi wpływ. Najwcześniejsze relacje o Polsce pochodzą właśnie od żydowskiego kupca i podróżnika Ibrahima Ibn Jakuba, hebrajski napis znalazł się nawet na monecie Mieszka Starego, gdzie tytułowany jest jako – „Miszka krol Polski”. Do legend polskich przeszła historia Estery, kochanki króla Kazimierza Wielkiego, której kopiec jeszcze do lat pięćdziesiątych znajdował się na terenie krakowskiej Krowodrzy, a w podaniach żydowskich wspomina się rzekomego jednodniowego króla Polski z 1587 roku Saula Wahla – żydowskiego bankiera rodu Radziwiłłów. Niewątpliwie I Rzeczpospolita – była państwem do którego chętnie przybywali i w którym osiedlali się Żydzi. Żydzi stanowili także bardzo liczną, niekiedy wręcz najliczniejszą grupę mieszkańców miast, zwłaszcza na kresach wschodnich. W Polsce rozwijała się żydowska samorządność, której szczególnym przykładem był Sejm Czterech Ziem, złożony z przedstawicieli kahałów Małopolski, Wielkopolski, Rusi i Litwy. Użycie nazwy „sejm” irytowało szlachtę, niemniej ten swoisty żydowski parlament jako niewątpliwe nawiązanie do polskich instytucji politycznych funkcjonował w Rzeczypospolitej od 1580 aż do 1764 roku. Polskie miasta stawały się ośrodkiem rozwoju myśli teologicznej judaizmu i kultury żydowskiej, miejscem pracy i życia wielkich rabinów - Megale Amukota, Natana Spiry (Kraków) Maharszala Szlomo Lurii, Widzącego z Lublina – Jakuba haLevi Horowica (Lublin). Miejscami rozkwitu żydowskiej myśli teologicznej oprócz dużych miast, takich jak Kraków, Wilno czy Lublin były ośrodki w Ostrogu, Krzemieńcu, Dubnie, Brodach, Jampolu, Zółkwi, Bełzie, Lubomlu, Chełmie. Szczebrzeszynie, Tykocinie. Na ziemiach polskich rozwinął się istniejący po dziś dzień chasydyzm, nurt judaizmu cechujący się ekstatycznie wyrażaną miłością do Boga i radością. Jak pisze ks. Dariusz Pater – „Przykazanie wielkie – zawsze radość” to jedna z ulubionych maksym chasydów. Radość jest naturalnym stanem człowieka, a melancholia jest przeszkodą w służbie Bogu. Nawet gdy człowiek grzeszy, nie powinien stawać się zbyt smutny, ponieważ smutek uniemożliwia służenie Bogu poprzez wielbienie Go”. Do dzisiaj Leżajsk, miejsce spoczynku chasydzkiego rabina Elimelecha z Leżajska jest dorocznym celem pielgrzymek kilkutysięcznych rzesz chasydów z całego świata, jednym z najświętszych dla nich miejsc na świecie. Na mapie żydowskiego dziedzictwa szczególnie odznacza się Kraków z jego żydowską dzielnicą Kazimierzem. To piękne niegdyś miasto, a dzisiaj dzielnica, założone przez Króla Kazimierza Wielkiego, oddzielone od Krakowa nieistniejącą już odnogą Wisły, stało się w jego żydowskiej części – tzw. Oppidum Judaeorum, ważnym centrum kultury żydowskiej. Tu działała akademia talmudyczna założona przez Jakuba Polaka, w której uczyli Mojżesz Isserles, zwany Remu, Joel Sirkes i Jom Tow Lipmann ben Natan ha-Lewi Heller. Olbrzymią sławą cieszył się mieszkający na Kazimierzu kabalista -Natan Spira. Tu powstawały piękne, istniejące do dziś obiekty sakralne – Stara Synagoga, jedna z najstarszych zachowanych budowli tego typu w Europie, synagogi Remuh, Poppera, Kupa, Izaaka. Ulica Szeroka stanowiąca niegdyś centrum żydowskiego miasta przywołuje pamięć dawnej, bogatej kultury żydowskiej z czasów I Rzeczypospolitej. Jeszcze 40 lat temu Kazimierz był być może najsmutniejszym punktem na mapie Krakowa; obecnie tętni życiem, a na rokrocznie od 1988 roku odbywającym się Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie gromadzą się zawsze olbrzymie rzesze słuchaczy. Tragiczna historia II wojny światowej sprawiła, że z przedwojennej liczącej 3 miliony populacji żydowskiej w Polsce ocalało ledwie 12 procent. a dawne bogate dziedzictwo kultury żydowskiej w dużej mierze uległo zniszczeniu lub rozproszeniu. Wg spisu powszechnego z 2012 roku zaledwie nieco ponad siedem tysięcy obywateli Polski deklaruje obecnie swoją narodowość jako żydowską czy polsko- żydowską, praktycznie zamarł w Polsce język aszkenazyjskich Żydów – jidysz, którym kiedyś posługiwał się znaczny odsetek mieszkańców polskich miast. Mimo to wśród Polaków rośnie zainteresowanie żydowską kulturą – zabytkami, muzyką, literaturą i historią. Kultura Żydów w Rzeczpospolitej stanowi bowiem także ważny element szeroko rozumianej kultury polskiej. Najwybitniejszy polski twórca teatralny XX wieku – Tadeusz Kantor, mawiał o swoim pochodzeniu i zainteresowaniu kulturą żydowską – „Myślę, że były tam jakieś żydowskie początki rodzinne, które nie są dla mnie istotne. Istotne, moim zdaniem, jest to, że kultura żydowska ma kolosalne znaczenie dla kultury polskiej".

Jerzy Łysiński

KLEZMORIM TRIO tworzą muzycy, których połączyła pasja do żydowskiej i bałkańskiej muzyki klezmerskiej. Zainspirowani aszkenazyjską kulturą galicyjskiej diaspory, przenoszą widownię do muzycznego świata przedwojennych sztetli. Podczas koncertów można usłyszeć najpopularniejsze utwory i piosenki w języku Jidisz, jak również historie ich powstania. Klezmorim Trio stworzyło perfekcyjne połączenie tradycyjnych melodii żydowskich i współczesnych, autorskich aranżacji, co daje niezapomniany efekt, długo pozostający w pamięci słuchaczy. Zespół tworzą: Karolina Stasiowska - altówka i śpiew , Marcin Wiercioch – akordeon, Piotr Południak – kontrabas. Wszyscy muzycy od lat związani są z krakowskim Kazimierzem. Koncertują tam regularnie, a ich recitale zawsze przyjmowane są bardzo entuzjastycznie. Występowali w Europie, USA, Azji(Chiny, Korea Południowa).

i w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Mają w swoich dorobkach koncerty w takich miejscach jak: Warszawa Singera, Krakowski festiwal kultury żydowskiej, Filharmonia Berlińska, Filharmonia

w Kolonii, Festiwal muzyczny w Lozannie, Diaspora music village w Londynie, Festiwal kultury żydowskiej „Simcha” we Wrocławiu, Jazz Contest Lusławice, Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice, Teatr „Ateneum”, Jazz nad Odrą we Wrocławiu, Teatr Współczesny w Warszawie i wiele innych. Współpracowali z takimi artystami jak: Nigel Kennedy, Krzesimir Dębski, Krzysztof Penderecki, Marek Piekarczyk, Aldo Joshua, Irena Urbańska, Leopold Kozłowski.