Wykonawcy:

Orkiestra Filharmonii Poznańskiej

Łukasz Borowicz - dyrygent

Lise de la Salle - fortepian

Repertuar:

Wolfgang Amadeus Mozart - XIX Koncert fortepianowy F-dur KV 459

Gustav Mahler - VII Symfonia e-moll

W nocnym żywiole

Kiedy Gustav Mahler drugie i czwarte ogniwo w pięcioczęściowym cyklu swej VII Symfonii określił jako Nachtmusik, skojarzenia wiodły ku arcydziełu Mozarta. Nokturnowe tropy mogą jednak prowadzić w różnych kierunkach, na przykład w stronę poetyckich wizji romantycznych czy Friedricha Nietzschego. Kompozytorów możemy dzielić na tych związanych z żywiołem dnia i na entuzjastów nocy.

MOZART i apoteoza fortepianu

O koncertach fortepianowych Wolfganga Amadeusa Mozarta pisano, że to apoteoza instrumentu solowego. Określano je mianem syntezy pierwiastków wirtuozowskich i symfonicznych. Ukończony w grudniu 1784 roku Koncert fortepianowy F-dur KV 459 nazywany jest drugim „koronacyjnym”, gdyż kompozytor wykonał go na uroczystość koronacji Leopolda II we Frankfurcie nad Menem 15 października 1790 roku. Ma postać tryptyku: muzykę dialektyczno-sonatowej części pierwszej – Allegro – przenika rytm marsza; część druga – Allegretto – wyróżnia się śpiewnością uczuciowych pianistycznych fraz, a finałowe rondo – Allegro assai – podszyte zostało operą buffa.

MAHLER i muzyka nocy

„To moje najlepsze dzieło” – tak o VII Symfonii mówił kompozytor. Prawykonana w Pradze 19 września 1908 roku, trzy lata po skomponowaniu, nie spotkała się z przychylnym przyjęciem zdezorientowanej publiczności. Muzykę części pierwszej wypełniają – jak to u Mahlera-erudyty – rozmaite motywy i toposy znane z epoki romantyzmu: marszowe i taneczne, śpiewne i hymniczne, „jasne” i „mroczne”. W budowaniu świata człowieka, a tym była dla twórcy symfonia, wszystkie gesty, figury i strategii kompozytorskie są dozwolone. Pierwszą „muzykę nocy” Mahler porównał z obrazem Straż nocna Rembrandta; w drugiej – Andante amoroso – wprowadził gitarę i mandolinę. Diaboliczne Scherzo, część trzecia, określone zostało jako „schattenhaft” (‘cieniste’) i uosabia sarkastyczną kpinę z wiedeńskiego walca. W rozdzwonionym finale usłyszeć można echa z Preludium do Śpiewaków norymberskich Richarda Wagnera i Wesołej wdówki Franza Lehára. Odpowiadając na zarzuty krytyczne pod adresem Siódmej, kompozytor odpowiadał: „Świat jest mój!”. Powtarzał też znacząco: „Mój czas nadejdzie”.

Małgorzata Janicka-Słysz

Lise de la SALLE

Dzięki ponad dwudziestoletniej karierze scenicznej, wielokrotnie nagradzanym nagraniom dla wytwórni Naïve oraz licznym występom na międzynarodowych estradach, Lise de la Salle ugruntowała swą pozycję jako jedna z najbardziej ekscytujących artystek młodego pokolenia — pianistka o niezwykłej wrażliwości i zadziwiającej dojrzałości muzycznej. Jej interpretacje, nasycone emocjonalną głębią i techniczną precyzją, zainspirowały krytyka „Washington Post” do napisania: „Przez większą część koncertu publiczność musiała pamiętać o oddychaniu… Radość nie opadła ani na sekundę, dopóki jej ręce nie oderwały się od klawiatury”.

Grała z wieloma czołowymi orkiestrami na całym świecie: w Stanach Zjednoczonych (Chicago, Boston, Detroit oraz Atlanta Symphony Orchestra, Los Angeles Philharmonic, Philadelphia Orchestra), Wielkiej Brytanii (London Symphony Orchestra, Philharmonia, Royal Philharmonic Orchestra), w Niemczech (Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin, Münchner Philharmoniker, Staatskapelle Dresden, WDR Sinfonieorchester Köln, hr-Sinfonieorchester Frankfurt), w rodzinnej Francji (Orchestre National de France i Lyon), we Włoszech (Orchestra dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia, Filarmonica della Scala, Orchestra Sinfonica Nazionale della Rai), jak również z Belgijską Orkiestrą Narodową, Orkiestrą Filharmonii w Rotterdamie oraz w Azji (NHK, Singapur i Tokio Metropolitan Symphony Orchestra).Współpracowała z dyrygentami takimi, jak: Herbert Blomstedt, Fabio Luisi, James Conlon, Krzysztof Urbański, Antonio Pappano, Rafael Payare, Karina Canellakis, Andrés Orozco-Estrada, Lionel Bringuier, Fabien Gabel, Marek Janowski, Robin Ticciati, Osmo Vänskä, James Gaffigan, Siemion Bychkov i Dennis Russell Davies.

Występuje w najbardziej cenionych salach koncertowych świata: Wiener Musikverein, Concertgebouw Amsterdam, Herkulessaal w Monachium, Berliner Philharmonie, Tonhalle Zürich, KKL Luzern, Bozar w Brukseli, Wigmore i Royal Festival Halls, Théâtre des Champs-Élysées, Hollywood Bowl oraz na festiwalach: Klavier Festival Ruhr i Bad Kissingen, Verbier, La Roque-d’Anthéron, Bucharest Enescu Festival czy San Francisco Performances. W roku 2014 została uhonorowana tytułem pierwszej artystki-rezydentki Opery Zuryskiej, a jej talent rozbrzmiewa również na nowojorskiej scenie – w ramach prestiżowego cyklu Great Performers Series w Lincoln Center – gdzie występuje u boku Wiedeńskich Symfoników.Poza działalnością koncertową oddaje się również pracy pedagogicznej, prowadząc kursy mistrzowskie w licznych miastach, w których ma zaszczyt występować.

Wśród jej wysoko ocenianych przez krytykę nagrań dla wytwórni Naïve szczególne miejsce zajmuje album poświęcony wyłącznie twórczości Fryderyka Chopina, zawierający m.in. zapis na żywo II Koncertu fortepianowego, wykonanego pod batutą Fabio Luisiego wraz ze Staatskapelle Dresden.

W maju 2011 roku Naïve wydała jej szósty album, nagrany z okazji dwustulecia urodzin Franciszka Liszta. Płyta została uhonorowana prestiżową nagrodą Diapason d’Or przyznawaną przez magazyn „Diapason”, a także wyróżnieniem redakcji „Gramophone”, gdzie napisano: „...cudownie utalentowana 23-letnia Lise de la Salle daje nam recital lisztowski o zdumiewającej sile, poezji i – jak na tak młodą osobę – dojrzałości muzycznej”.

Dwa jej najnowsze nagrania ujrzały światło dzienne w roku 2018. Pierwsze z nich, Bach Unlimited, koncentruje się na dziełach Bacha i obejmuje m.in. Koncert włoski, Fantazję i fugę na temat B-A-C-H oraz Chaconne w transkrypcji Liszta i Bacha/Busoniego. Drugie, zatytułowane Paris–Moscou, nagrane we współpracy z francuskim wiolonczelistą Christianem-Pierrem La Marcą, stanowi muzyczną celebrację relacji między Paryżem a Moskwą (Sony Classical).

W roku 2020 artystka zarejestrowała Koncert Chaussona z Danielem Hope’em i Zürcher Kammerorchester (Deutsche Grammophon). Jej najnowszy album, When Do We Dance?, przedstawia dźwiękową odyseję tańców obejmującą całe stulecie.Urodzona w 1988 roku w Cherbourgu, we Francji, Lise de la Salle rozpoczęła naukę gry na fortepianie w wieku zaledwie czterech lat. Już pięć lat później dała swój pierwszy koncert – transmitowany na żywo przez Radio France – zapowiadając wówczas niezwykły talent, który z czasem zachwycił publiczność na całym świecie.

Edukację muzyczną kontynuowała w Konserwatorium Paryskim. W wieku trzynastu lat zadebiutowała jako solistka, wykonując II Koncert fortepianowy Beethovena w Awinionie. Wkrótce potem wystąpiła z recitalem w paryskim Luwrze oraz wyruszyła w tournée z Orchestre National d’Île-de-France, prezentując Koncert D-dur Josepha Haydna.

Swoją artystyczną drogę kształtowała w ścisłej współpracy z Pascalem Nemirovskim, a także przez wiele lat korzystała z mądrości i doświadczenia Geneviève Joy-Dutilleux, która pełniła rolę jej mentorki.

W 2004 roku Lise de la Salle odniosła międzynarodowy sukces, zwyciężając w renomowanych Międzynarodowych Przesłuchaniach Młodych Artystów Koncertowych (Young Concert Artists International Auditions) w Nowym Jorku. Jeszcze w tym samym roku organizacja umożliwiła jej debiuty koncertowe w Nowym Jorku i Waszyngtonie.

Na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym w Ettlingen (Niemcy) zdobyła zarówno pierwszą nagrodę, jak i prestiżową nagrodę wydawnictwa Bärenreiter. Jest również laureatką pierwszych nagród w licznych francuskich konkursach pianistycznych, co ugruntowało jej pozycję jako jednej z najbardziej utalentowanych pianistek swojego pokolenia.

fot. Stephane Gallois

Łukasz BOROWICZ - dyrygent-szef Orkiestry Filharmonii Poznańskiej i dyrektor muzyczny Filharmonii Poznańskiej (od sezonu 2021/2022). Urodził się w 1977 roku w Warszawie. Studiował w klasie Bogusława Madeya w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie, tam też uzyskał tytuł doktora w dziedzinie dyrygentury pod kierunkiem Antoniego Wita. W latach 2007-2015 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Polskiej Orkiestry Radiowej, a w latach 2006-2021 był I dyrygentem gościnnym Orkiestry Filharmonii Poznańskiej.

W 2008 roku został wyróżniony Paszportem Polityki, w 2011 roku – nagrodą Koryfeusz Muzyki Polskiej, w 2013 – Nagrodą im. Cypriana Kamila Norwida, a w 2014 roku – nagrodą Tansman za wybitną indywidualność muzyczną.

Jako dyrygent operowy zadebiutował w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie Don Giovannim Wolfganga Amadeusa Mozarta, a od tego czasu poprowadził tam ponad 180 przedstawień operowych i baletowych, w tym m.in. także premiery Orfeusza i Eurydyki Christopha Willibalda Glucka, Święta wiosny Igora Strawińskiego, Snu nocy letniej Felixa Mendelssohna-Bartholdy’ego i György Ligetiego, Romea i Julii Siergieja Prokofiewa oraz Baletów Polskich. Dyrygował również premierami: Don Giovanniego Wolfganga Amadeusa Mozarta, Eugeniusza Oniegina Piotra Czajkowskiego, Halki Stanisława Moniuszki i Króla Rogera Karola Szymanowskiego w Operze Krakowskiej, Czarodziejskiego fletu Wolfganga Amadeusa Mozarta, Rusałki Antonína Dvořáka, Zamku Sinobrodego Béli Bartóka oraz Dydony i Eneasza Henry’ego Purcella w Teatrze Wielkim w Łodzi, Króla Rogera Karola Szymanowskiego w Operze ABAO w Bilbao, Don Giovanniego Wolfganga Amadeusa Mozarta w Polskiej Operze Królewskiej. Podczas koncertów odbywających się w ramach kolejnych edycji Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena zaprezentował i nagrał 13 zapomnianych oper. Prowadził także koncerty na festiwalach w Pesaro (recital Ewy Podleś) oraz w Szlezwiku-Holsztynie (Halka Stanisława Moniuszki z Orkiestrą NDR Radiophilharmonie). W październiku 2018 roku poprowadził spektakl Hugenoci Giacomo Meyerbeera w Opéra Bastille, stając się pierwszym polskim dyrygentem w historii Opery Paryskiej. W grudniu 2019 roku poprowadził premierę Halki Stanisława Moniuszki w Theater and der Wien, w reżyserii Mariusza Trelińskiego i z udziałem Piotra Beczały (polska premiera tej inscenizacji pod jego batutą odbyła się Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie, w lutym 2020 roku).

Łukasz Borowicz dyrygował wieloma orkiestrami, w tym m in.: Royal Philharmonic Orchestra, Konzerthausorchester Berlin, NDR Radiophilharmonie, MDR Sinfonieorchester Leipzig, SWR Sinfonieorchester Stuttgart, Düsseldorfer Symphoniker, Hamburger Symphoniker, Lucerne Symphony Orchestra i większością polskich orkiestr symfonicznych.

W latach 2015-2021 dyrygował m. in. London Philharmonic Orchestra, BBC Scottish Symphony Orchestra, RIAS Kammerchor oraz Akademie für Alte Musik, Deutsche Symphonie-Orchester Berlin, Bamberger Symphoniker, Gürzenich Köln, Deutsche Staatsphilharmonie Rheinland-Pfalz, Orquestra Titular del Teatro Real (Madrid), Orchestre Symphonique et Lyrique de Nancy, Orchestre National des Pays de Loire, Orchestre National de Lille, Orkiestrą Filharmonii Narodowej Węgier, Praską Orkiestrą Symfoniczną FOK, Janáček Philhamonic Orchestra (Ostrava), Orchestra Classica Santa Cecilia Madrid, Orchestra della Svizzera Italiana, Trondheim Symphony Orchestra, Los Angeles Philharmonic New Music Group, Queensland Symphony Orchestra, Luxembourg Philharmonic Orchestra.

Dyskografia Łukasza Borowicza liczy ponad sto albumów. Dla wytwórni Chandos nagrał wszystkie koncerty skrzypcowe Grażyny Bacewicz (solistka Joanna Kurkowicz). Komplet dzieł symfonicznych Andrzeja Panufnika z Polską Orkiestrą Radiową oraz Konzerthausorchester Berlin pod jego batutą nagrany dla wytwórni cpo został uhonorowany Special Achievement Award ICMA 2015. Płyta Piotra Beczały Heart’s Delight nagrana z Royal Philharmonic Orchestra pod dyrekcją Łukasza Borowicza dla wytwórni Deutsche Grammophon uzyskała w Polsce status Złotej Płyty. Płyta Quo Vadis Feliksa Nowowiejskiego nagrana z Orkiestrą Filharmonii Poznańskiej dla wytwórni cpo została nagrodzona nagrodą ICMA 2018 w kategorii Choral Music. Płyta z polską muzyką fortepianową (Paderewski, Stojowski) nagrana w z Polską Orkiestrą Sinfonia Iuventus oraz solistą Jonathanem Plowrightem została wyróżniona Concerto Choice magazynu BBC Music. Nagrania Łukasza Borowicza zostały czterokrotnie wyróżnione nagrodą Diapason d’Or.

W sezonie 2021/22 artysta zadebiutuje z zespołami takimi jak: Chœur de l’Opéra national du Rhin, Orchestre symphonique de Mulhouse, Brandenburger Symphoniker oraz powróci do zespołów takich jak: Praska Orkiestra Symfoniczna FOK, L’Opéra Orchestre national Montpellier Occitanie, Prague Philharmonia, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Opera Wrocławska, NOSPR, Filharmonia Łódzka, Filharmonia Bałtycka.

fot. Ksawery Zamoyski

ORKIESTRA FILHARMONII POZNAŃSKIEJ

Podczas inauguracyjnego koncertu, 10 listopada 1947 roku, Orkiestra Filharmonii Poznańskiej wystąpiła pod batutą swojego pierwszego dyrygenta – Stanisława Wisłockiego. Od tego czasu orkiestrą kierowali kolejno: Stanisław Wisłocki, Jerzy Katlewicz, Robert Satanowski, Witold Krzemieński, Zdzisław Szostak, Renard Czajkowski, Wojciech Rajski, Wojciech Michniewski, Andrzej Boreyko, Mirosław Jacek Błaszczyk, José Maria Florêncio, Grzegorz Nowak iMarek Pijarowski. Od sezonu artystycznego 2021/2022 dyrektorem muzycznym Filharmonii Poznańskiej i dyrygentem-szefem Orkiestry Filharmonii Poznańskiej jest Łukasz Borowicz.

Orkiestra należy do grona najbardziej znanych i cenionych polskich orkiestr symfonicznych. Występuje w najważniejszych ośrodkach muzycznych w kraju i poza jego granicami. Zespół koncertował prawie we wszystkich krajach Europy. W 2020 roku orkiestra zagrała cykl koncertów Kompozytorzy na walizkach w Niemczech (Konzerthaus Berlin, Konzerthalle Frankfurt Oder, Staatstheater Darmstadt) i we Francji (Théâtre des Champs Elysées, Paryż), w których solistą był Rafał Blechacz, a podczas tego tournée wystąpiła także w Wiesbaden oraz w Kölner Philharmonie.

Zespół uczestniczył w międzynarodowych festiwalach, m.in.: Romaeuropa-Villa Medici, Kissinger Sommer, Ankara Sanat Festivali, Dresdner Musikfestspiele, Choriner Musiksommer, Wielkanocnym Festiwalu Ludwiga van Beethovena, Międzynarodowym Festiwalu Muzycznym Janáčkův Máj, Międzynarodowym Festiwalu Operowym Smetanova Litomyšl. Orkiestra towarzyszyła uczestnikom pierwszego powojennego Konkursu Chopinowskiego w Warszawie, a od 1952 roku towarzyszy finalistom Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu.

Z zespołem występowali światowej sławy dyrygenci: Hermann Abendroth, Walerian Bierdiajew, Henryk Czyż, Marco Erede, János Ferencsik, Reinhard Goebel, Zdeněk Mácal, Jerzy Maksymiuk, Sir Neville Marriner, Jérémie Rhorer, Stanisław Skrowaczewski, Antoni Wit oraz soliści: Piotr Anderszewski, Martha Argerich, Piotr Beczała, Rafał Blechacz, Garrick Ohlsson, Dawid i Igor Ojstrachowie, Gerhard Oppitz, Emmanuel Pahud, Ewa Podleś, Maurizio Pollini, Samuel Ramey, Vadim Repin, Ruggiero Ricci, Światosław Richter, Mścisław Rostropowicz, Artur Rubinstein, Pretty Yende.

Orkiestra ma w dorobku nagrania dla radia, telewizji oraz na płyty CD, w tym nagrodzone International Classical Music Awards (2018, Quo vadis Feliksa Nowowiejskiego; 2025, Urlicht. Songs of Death and Resurrection z udziałem barytona Samuela Hasselhorna – album nagrodzony w dwóch kategoriach: Vocal Music i Recording of the Year) oraz Fryderykiem 2023 (koncerty fortepianowy i wiolonczelowy Feliksa Nowowiejskiego), nagrane pod batutą Łukasza Borowicza. Pod jego batutą są też najnowsze albumy: Symfonia c-moll op. 60 i I Koncert fortepianowy b-moll op. 32 Franza Xavera Scharwenki, Symfonia F-dur op. 14 Polonia Emila Młynarskiego, Nocturne / Fantasia Andrzeja Panufnika, Salade / Le pauvre matelot Dariusa Milhauda.

Salą koncertową Filharmonii Poznańskiej jest Aula Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

fot. Piotr Skórnicki